Προσβολή του δάκου στον καρπό της ελιάς
Πηγή: https://escholarship.org/uc/item/9ms408vz
Ποιες συνθήκες ευνοούν την εξάπλωσή του;
Γενικά ο δάκος έχει από 2 έως 5 γενιές ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν, καθώς και τη γεωγραφική περιοχή. Ως γενιά του εντόμου, περιγράφεται ο κύκλος ζωής του που περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: αυγό, προνύμφη (σκουλήκι), χρυσαλλίδα, τέλειο έντομο (μύγα). Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες μεσογειακές χώρες έχει 3-4 γενιές, με την πρώτη να ξεκινά τέλη της άνοιξης, την 2η στα μέσα Ιουλίου και η 3η - 4η να εμφανίζεται εντός Αυγούστου και Σεπτεμβρίου. Η μεγαλύτερη «ένταση» του σημειώνεται το φθινόπωρο, ενώ ελλοχεύει υψηλός κίνδυνος προσβολής όσο διάστημα ο καιρός είναι υγρός και ζεστός.
Από τη στιγμή που θα προσβληθεί η ελιά από δάκο, προκαλούνται σοβαρές ζημιές αφού κατατρώγει το μεσοκάρπιο της που στη συνέχεια πέφτει. Στους άγουρους καρπούς, οι προνύμφες ανοίγουν στοές που αποτυπώνονται ως σκούρες κηλίδες. 'Ετσι, σε ξηρές συνθήκες προκαλείται συρρίκνωση του καρπού και αντίστοιχα σε υγρές σαπίζει. Η οπή ωοτοκίας του δάκου ευθύνεται για δευτερογενείς προσβολές από μύκητες, αφού ευνοεί την εγκατάστασή τους.
Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά ο δάκος, τα τελευταία χρόνια, πραγματοποιήθηκαν πολλαπλοί ψεκασμοί με ισχυρές χημικές ουσίες. Δυστυχώς, αυτό οδήγησε στην επιλεκτική ανθεκτικότητα του εντόμου στα οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα, καθώς και σε σοβαρές επιπτώσεις στην τροφική αλυσίδα. Έτσι, η «στροφή» στη βιολογική καταπολέμηση του δάκου άρχισε να αποτελεί μια ελπιδοφόρα και αποτελεσματική μέθοδο.
Mε ποιους τρόπους μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε;
Όσον αφορά την πρόληψη, ισχύει το «Προσέχουμε για να έχουμε»! Μια βασική προϋπόθεση για να κρατήσουμε μακριά τον δάκο είναι το πολύ προσεκτικό μάζεμα των ελιών που έχουν πέσει στο έδαφος κατά τη διάρκεια της συγκομιδής. Ό,τι έχει απομείνει από τη συγκομιδή, προτείνεται να συλλεχθεί σε μαύρες σακούλες, οι οποίες στη συνέχεια θα τοποθετηθούν στον ήλιο για περίπου μια εβδομάδα, ώστε αν υπάρχουν αυγά και προνύμφες δάκου να καταστραφούν.
Ποιες είναι όμως οι κυριότερες μέθοδοι για τη βιολογική καταπολέμησή του;
1. Ανάρτηση παγίδων σε χαμηλά και σκιαζόμενα σημεία του δέντρου, με επαρκή αερισμό (τουλάχιστον μία ανά δύο δέντρα)
- Παγίδες με προσελκυστική φερομόνη φύλλου: Παγίδες με ουσίες που προσομοιάζουν τη φυσική σεξουαλική ορμόνη που παράγει το θηλυκό προκειμένου να προσελκύσει το αρσενικό, ώστε να προσκολλήσουν στη σανίδα της παγίδας (που περιέχει κόλλα) και να πεθάνουν. Η ακτίνα δράσης τους μπορεί να φτάσει έως και τα 100 μέτρα.
- Παγίδες χρώματος, σχήματος και κόλλας: Προτιμάται η χρήση παγίδων που έχουν το σχήμα του καρπού της ελιάς, από τις χρωματικές και τις παγίδες κόλλας, οι οποίες θανατώνουν τα ωφέλιμα έντομα και χρειάζονται συχνή αλλαγή γιατί γεμίζουν.
- Παγίδες τροφής: Τροφή για το δάκο αναμειγμένη με εντομοκτόνο επαφής, το οποίο θανατώνει αμέσως το έντομο και έχει ακτίνα δράσης 20 - 30 μέτρα.
2. Ψεκασμός με Καολίνη
Ο Καολίνης είναι φυσικό ορυκτό που λειτουργεί απωθητικά αφού δημιουργεί μια λεπτή άσπρη μεμβράνη, η οποία δυσχεραίνει τον δάκο στην εναπόθεση των αυγών του, καθώς και τη σίτισή του, χωρίς όμως να επηρεάζεται η ποιότητα του καρπού. Συνήθως απαιτούνται δύο ψεκασμοί μέσα στην καλλιεργητική χρονιά και θα πρέπει συμπληρωματικά να χρησιμοποιείται προσκολλητικό σκεύασμα για καλύτερη διαβροχή, ενώ θα πρέπει να γίνεται και συχνή ανάδευση του νερού για καλύτερη ομοιογένεια του διαλύματος. Τέλος, υπάρχουν στο εμπόριο σκευάσματα καολίνη σε σκόνη πολύ υψηλής καθαρότητας, τα οποία είναι αρκετά οικονομικά.
3. Ψεκασμός με Ζεόλιθο
Ο Ζεόλιθος είναι επίσης ένα φυσικό ορυκτό, που δημιουργεί ένα εχθρικό περιβάλλον για τον δάκο. Απαιτούνται τρεις περίπου ψεκασμοί, κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Ο ψεκασμός με ζεόλιθο παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα με τις εδαφοβελτιωτικές του ιδιότητες και την προστασία που προσφέρει από έναν πρόωρο παγετό. Τέλος, ο ψεκασμός με ζεόλιθο προστατεύει από ηλιακά εγκαύματα.
4. Δολωματικός ψεκασμός
Ο δολωματικός ψεκασμός των ελαιόδεντρων είναι ο βασικότερος και ο πιο οικονομικός τρόπος αντιμετώπισης του δάκου. Γίνεται χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων σε συνδυασμό με ελκυστικές ουσίες. Το δολωματικό υγρό ψεκάζεται στο εσωτερικό σκιερό μέρος του δέντρου - σε κάθε ή ανά δεύτερο δέντρο, σε επιφάνεια περίπου ενός τετραγωνικού μέτρου και ποσότητα περίπου 300ml ανά δέντρο. Σε αραιοφυτεμένους ελαιώνες, ο ψεκασμός γίνεται σε κάθε δέντρο του ελαιώνα, ενώ σε πυκνοφυτεμένους γίνεται σε κάθε δεύτερο δέντρο.
Θέλεις να μάθεις πώς να ελέγξεις και να καταπολεμήσεις τον δάκο;
Δείτε περισσότερα για τον δάκο στο παρακάτω βίντεο, μάθετε πως να χρησιμοποιείτε τις παγίδες του εμπορίου, αλλά και πως να φτιάχνετε αυτοσχέδιες παγίδες σε λίγα λεπτά με ελάχιστο κόστος!
