Το γλοιοσπόριο είναι η ασθένεια που προκαλείται από τον μύκητα Gloeosporium olivarum (=Colletotrichum clavatum). Η ασθένεια είναι επίσης γνωστή ως ανθράκωση ή παστέλλα. Από τον 19ο αιώνα έχει καταγραφεί σε πληθώρα χωρών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας.
Το γλοιοσπόριο αποτελεί την πλέον καταστροφική ασθένεια του ελαιοκάρπου σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, στις οποίες επικρατούν υψηλά ποσοστά υγρασίας ή βροχοπτώσεις, σε συνδυασμό με ήπιες θερμοκρασίες. Συγκεκριμένα, έντονα προβλήματα παρατηρούνται στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, στα νησιά του Ιονίου Πελάγους και τις παράκτιες περιοχές της Ηπείρου.
Ιδιαίτερα ευπαθείς ποικιλίες στο γλοιοσπόριο είναι οι Λιανολιά Κέρκυρας, η Κορωνέικη, η Κονσερβολιά, ενώ επηρεάζεται έντονα και η Καλαμών σε περιοχές με ευνοϊκές συνθήκες (λ.χ. Αιτωλοακαρνανία). Η ασθένεια αυτή επηρεάζει σημαντικά τον καρπό της ελιάς, και σε πολύ έντονες προσβολές μπορεί να προκαλέσει ως και παντελή απώλεια της παραγωγής.
Ποια είναι τα συμπτώματα προκαλεί το γλοιοσπόριο;
Οι σημαντικότερες ζημιές που προκαλεί ο μύκητας αυτός παρατηρούνται στους καρπούς. Η προσβολή εμφανίζεται σε αρχικά στάδια με μικρές κηλίδες, μωβ ή καφέ χρώματος, οι οποίες εξαπλώνονται ραγδαία και στον υπόλοιπο καρπό. Οι προσβεβλημένοι ιστοί έπειτα “ρυτιδιάζουν” και ζαρώνουν, ενώ πάνω τους αναπτύσσονται οι καρποφορίες του μύκητα (ακέρβουλα). Οι ελιές που έχουν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο προσβολής γίνονται μούμιες, και παραμένουν πάνω στο δέντρο ή πέφτουν στο έδαφος. Ο μύκητας αυτός, μπορεί να προσβάλει τα φύλλα και τους βλαστούς της ελιάς, αλλά οι προσβολές αυτές δεν έχουν ιδιαίτερη επίπτωση στα δέντρα.
Ποιες συνθήκες ευνοούν το γλοιοσπόριο;
Το γλοιοσπόριο ευνοείται ιδιαίτερα από ήπιες θερμοκρασίες, υψηλά ποσοστά βροχοπτώσεων και υψηλή σχετική υγρασία. Οι προσβολές ξεκινούν από τους μουμιοποιημένους καρπούς, ιδιαίτερα αυτούς που δεν έπεσαν από το δέντρο. Η κρισιμότερη περίοδος είναι της ανθοφορίας κατά τη διάρκεια της άνοιξης (Απρίλιο - Μάιο). Ο μύκητας ευνοείται σε θερμοκρασίες μεταξύ 12 - 25°C, και σε συνδυασμό με τις ανοιξιάτικες βροχοπτώσεις και την άνοδο της θερμοκρασίας, έχει την δυνατότητα να εξαπλώνεται ραγδαία την περίοδο αυτή. Εδώ, το γλοιοσπόριο μολύνει τα άνθη και τα φύλλα.
Αξίζει να σημειωθεί, πως το γλοιοσπόριο δεν έχει την ικανότητα να μολύνει τους πράσινους, ανώριμους καρπούς της ελιάς. Οι καρποί που κινδυνεύουν να μολυνθούν είναι αυτοί που βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης ή έχουν πλήρως ωριμάσει και έχουν αποκτήσει το μωβ χρώμα τους (τέλη Οκτωβρίου με Δεκέμβριο). Ως εκ τούτου, το φθινόπωρο αποτελεί επίσης σημαντική περίοδο εξάπλωσης της ασθένειας.
Πώς σχετίζεται ο δάκος της ελιάς με την εξάπλωση του γλοιοσπορίου;
Ο δάκος της ελιάς (Bactrocera oleae), δραστηριοποιείται έντονα τους μήνες του Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου, ιδιαίτερα σε περιοχές με ήπιες θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία. Εκεί, ο δάκος τρυπάει τον καρπό για να αφήσει τα αυγά του (ωά) επιταχύνοντας την ωρίμανση του καρπού, δημιουργώντας έτσι ένα “άνοιγμα” που επιτρέπει στον μύκητα εύκολη είσοδο στον καρπό για την μόλυνση του.
Πώς πραγματοποιείται η αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου;
- Το σημαντικότερο μέτρο περιορισμού του γλοιοσπορίου είναι η μείωση της υγρασίας. Γενικά, θα πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση ελαιώνων σε περιοχές με πολύ υψηλά ποσοστά σχετικής υγρασίας.
- Ο αερισμός τον δέντρων επίσης ευνοεί την μείωση της υγρασίας, επομένως η αραιότερη φύτευσή τους και το κατάλληλο κλάδεμα για αραίωση της κόμης τους είναι ωφέλιμο.
- Επιπλέον, η συγκομιδή σε στάδιο που ο καρπός δεν έχει ξεκινήσει την ωρίμανση, έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των μολύνσεων από το γλοιοσπόριο.
- Εγκεκριμένα βιολογικά σκευάσματα αποτελούν το Cerevisane από τον μύκητα - ζύμη Saccharomyces cerevisiae και το Bacillus amyloliquefaciens, ένα είδος βακτηρίου που παράγει ουσίες που εμποδίζουν την ανάπτυξη του γλοιοσπορίου.
- Για την χημική καταπολέμηση γίνεται εφαρμογή προληπτικών ψεκασμών που τείνει να έχει τα καλύτερα ποσοστά αντιμετώπισης της ασθένειας. Η εφαρμογή τους γίνεται την άνοιξη, που είναι η πλέον ευνοϊκή περίοδος για την μόλυνση. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περίπτωση που έχει επικρατήσει βροχόπτωση σε ελαιώνα που ήδη αντιμετωπίζει την ασθένεια, γεγονός που απαιτεί τη χρήση θεραπευτικών μυκητοκτόνων. Σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του παθογόνου είναι ο βορδιγάλιος πολτός, ο οξυχλωριούχος χαλκός και οι στρομπιλουρίνες. Η χημική καταπολέμηση του γλοιοσπορίου γίνεται παράλληλα και για την αντιμετώπιση του κυκλοκόνιου, που ευνοείται από παρόμοιες συνθήκες ανάπτυξης.
Διαβάστε περισσότερα για την ελιά εδώ.
