Η παγκόσμια ημέρα εδάφους έχει οριστεί να γιορτάζεται στις 5 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο. Η ημέρα αυτή μας υπενθυμίζει τη σημασία του εδάφους για την ανθρώπινη διαβίωση και έχει ως σκοπό να μας αφυπνίσει για όλες εκείνες τις λανθασμένες πρακτικές που έχουν οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευσή του και την σταδιακή υποβάθμισή του. Το έδαφος αποτελεί θεμελιώδη λίθο του οικοσυστήματός μας προσφέροντας την τροφή, το νερό και την ενέργεια των έμβιων οργανισμών.
Τι γνωρίζουμε για το έδαφος;
- Το έδαφος είναι αποτέλεσμα της αποσύνθεσης πετρωμάτων, φυτών και ζώων.
- Τα εδάφη παρέχουν 15 από τα συνολικά 18 φυσικά χημικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τα φυτά.*
- Το 33% των εδαφών είναι υποβαθμισμένα.*
- Το 95% της τροφής μας προέρχεται από το έδαφος.*
- Η γεωργική παραγωγή θα πρέπει να αυξηθεί κατά 60% για να καλυφθεί η παγκόσμια ζήτηση τροφίμων το 2050.*
- Μέχρι και 58% περισσότερα τρόφιμα θα μπορούσαν να παραχθούν μέσω της βιώσιμης διαχείρισης του εδάφους.*
- Το 20% της δέσμευσης των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα πραγματοποιείται από το έδαφος και τα φυτά που αναπτύσσονται σε αυτό*
- Ένα γόνιμο έδαφος με χαμηλή διάβρωση, αποτρέπει από τις πλημμύρες και προστατεύει τα υπόγεια αποθέματα ύδατος.
(*Στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας - FAO HQ event | World Soil Day, 5 December | Food and Agriculture Organization of the United Nations)
Στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Εδάφους 2022 (#WorldSoilDay) και της φετινής εκστρατείας της "Soils: Where food begins", είναι η ευαισθητοποίηση πάνω στο θέμα της σημασίας της διατήρησης υγιών οικοσυστημάτων και της ανθρώπινης ευημερίας, μέσω της αντιμετώπισης των αυξανόμενων προκλήσεων στη διαχείριση του εδάφους, της αύξησης της ευαισθητοποίησης για το έδαφος και της ενθάρρυνσης των κοινωνιών να βελτιώσουν την υγεία του εδάφους. Επίσης, υπενθυμίζει τον σημαντικό ρόλο της κομποστοποίησης στην ενίσχυση του εδάφους, της ανακύκλωσης, της μείωσης των απορριμμάτων καθώς και της πληροφόρησης των παιδιών μέσω βιβλίων και ντοκιμαντέρ που αναδεικνύουν τη σημασία αυτή.
Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το έδαφος
- Λόγω υψηλής εκμετάλλευσης τόσο των δασικών εκτάσεων (αποψίλωση) όσο και των βιοτόπων με στόχο την εντατικοποίηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων εμφανίζονται υψηλά ποσοστά διάβρωσης του εδάφους. Το φαινόμενο είναι τόσο έντονο, που μέσα σε λίγες δεκαετίες έχει μεταβληθεί όσο θα μεταβαλλόταν έπειτα από χιλιάδες χρόνια. Συνεπώς η διαχείρισή του καθίσταται πιο δύσκολη.
- Οι επιστήμονες προσπαθούν να δημιουργήσουν τεχνητά υποστρώματα και αεροπονικά συστήματα που μπορεί να προσφέρουν εξαιρετικά καλλιεργητικά αποτελέσματα εάν εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα, αλλά υπάρχουν οικονομικά, ενεργειακά και οικολογικά ζητήματα τα οποία δύσκολα μπορούν να προσπελαστούν. Επίσης, φαίνεται ακόμα δύσκολο να μπορέσουν όλα τα καλλιεργούμενα είδη να αναπτυχθούν με αυτόν τον τρόπο, με πιθανό αποτέλεσμα τη μείωση της εκμετάλλευσης συγκεκριμένων αγροδιατροφικών προϊόντων.
- Σημαντικό ζήτημα επίσης, είναι η μείωση της οργανικής ουσίας λόγω των υπερεντατικών εκμεταλλεύσεων. Η οργανική ουσία αποτελεί τη βασική σύνδεση μεταξύ εδάφους και αποθήκευσης του άνθρακα. Τα περισσότερα φυτικά είδη για να αναπτυχθούν και να δώσουν προϊόντα καλής ποιότητας και ποσότητας χρειάζονται εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία, η οποία συνδέεται άρρηκτα με τη γονιμότητα του εδάφους, την υδατική διαθεσιμότητα, τη διάβρωση του εδάφους και τις εντομολογικές προσβολές.
Με τη διατήρηση του εδάφους αλλά και των υπόλοιπων φυσικών πόρων οδηγούμαστε στην προστασία της βιοποικιλότητας και στη συνέχεια της ζωής πάνω στον πλανήτη, καθώς τα οικοσυστήματα μπορούν να συνεχίσουν να θρέφουν τις επόμενες γενιές. Η αναζήτηση για μεθόδους μείωσης της εντατικής εκμετάλλευσης του εδάφους και της ορθής διαχείρισής του, ειδικότερα με την παγκόσμια αυξητική τάση του πληθυσμού, θα πρέπει να είναι συνεχής.
