Αφού πραγματοποιηθεί η συγκομιδή και το κλάδεμα της ελιάς, ο παραγωγός θα πρέπει να να εφαρμόσει ορισμένες πρακτικές ώστε το ελαιόδεντρο να μπορέσει να δώσει ικανοποιητική ανθοφορία και να παράγει την επόμενη χρονιά.
1. Ψεκασμός με χαλκούχα σκευάσματα
Ο ψεκασμός με χαλκούχα σκευάσματα είναι απαραίτητη πρακτική μετά τη συγκομιδή του ελαιοκάρπου καθώς έχουν δημιουργηθεί πληγές από το ράβδισμα και είναι εύκολη είσοδος για τα παθογόνα.
2. Προσθήκη οργανικής ουσίας και άλλων ανόργανων λιπαντικών στοιχείων
Μετά τη συγκομιδή του ελαιοκάρπου το δέντρο “χάνει” σημαντικές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων και υδατανθράκων. Η λίπανση που πραγματοποιείται στο διάστημα μεταξύ του τέλους της συγκομιδής και της άνθισης συμβάλλουν στη διατήρηση της θρεπτικής κατάστασης των δέντρων σε ικανοποιητικά επίπεδα, ώστε να έχει την απαραίτητη ενέργεια για να πραγματοποιήσει την διαφοροποίηση των οφθαλμών με αποτέλεσμα την ικανοποιητική άνθηση και κατ’ επέκταση την καρποφορία. Τα απαραίτητα στοιχεία για τις διαδικασίες αυτές είναι το άζωτο (N), ο φωσφόρος (P) και το κάλιο(K).
Για τον λόγο αυτό επιλέγεται η βασική λίπανση να γίνεται μετά τη συγκομιδή, συνήθως από τον Δεκέμβριο έως και τον Φεβρουάριο. Η οργανική ουσία που προστίθενται είναι συνήθως χωνεμένη κοπριά αγροτικών ζώων ή κομπόστ.
Το άζωτο (N) είναι απαραίτητο στοιχείο κατά τον Φεβρουάριο με Μάρτιο που γίνεται η διαφοροποίηση των οφθαλμών. Σε περίπτωση έλλειψης αζώτου πριν την άνθηση παρατηρείται σχηματισμός άγονων ανθέων και έντονη καρπόπτωση.
Ο φωσφόρος (P) και το κάλιο (K) συμβάλλουν στο καλύτερο “γέμισμα” του καρπού με τα στοιχεία αυτά, καθώς και στην γρηγορότερη ωρίμανση. Το κάλιο είναι απαραίτητο στοιχείο καθώς συντελεί στην αύξηση της παραγωγής, στην αντοχή από το ψύχος, την ξηρασία και τους εχθρούς, καθώς και τις μυκητολογικές ασθένειες. Αυτό συμβαίνει καθώς το κάλιο ελέγχει την περιεκτικότητα του νερού μέσα στο ελαιόδεντρο. Ο φωσφόρος μπορεί να αφομοιωθεί πολύ εύκολα από το ελαιόδεντρο και για τον λόγο αυτό χρειάζεται σε λιγότερη ποσότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα στοιχεία. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στα εδάφη που είναι όψινα ή έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ανθρακικό ασβέστιο, καθώς έχουν περισσότερη ανάγκη σε φωσφόρο. Η ποσότητα που πρέπει να δεχθεί σε λίπασμα σχετίζεται και με την ηλικία του δέντρου.
Πριν την εφαρμογή της λίπανσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν:
α. Η εδαφολογική ανάλυση του εδάφους και την φυλλοδιαγνωστική εξέταση
Για τον καθορισμό των ποσοτικών αναγκών κάθε στοιχείου χρειάζεται να γίνει πρώτα εδαφική ανάλυση. Ο παραγωγός πρέπει να γνωρίζει ότι ανάλογα με την γονιμότητα του εδάφους, την παραγωγικότητα του δέντρου κ.λπ. έχει διαφορετικές ποσοτικές ανάγκες σε λίπανση.
β. Πόση παραγωγή περιμένουμε την χρονιά που έρχεται
Τις χρονιές με υψηλή παραγωγη “χάνονται” πολύ μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με τις χρονιές που έχουν χαμηλότερη παραγωγή, με αποτέλεσμα την επόμενη χρονιά η ανθοφορία να είναι λιγότερη και κατ’ επέκταση και η παραγωγή. Συνεπώς η προσθήκη οργανικής ουσίας και άλλων λιπαντικών στοιχείων είναι πολύ σημαντική για την παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
γ. Αν είναι αρδευόμενη η καλλιέργεια ή όχι
Στις αρδευόμενες καλλιέργειες δίνεται περίπου το ένα τέταρτο των συνολικών αναγκών της καλλιέργειας ώστε να μπορέσει να γίνει με μεγαλύτερη διευκόλυνση η διαμόρφωση των οφθαλμών και η υπόλοιπη ποσότητα χορηγείται περίπου από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Από την άλλη μεριά, στις ξηρικές καλλιέργειες η λίπανση γίνεται συνήθως σε μία δόση ή και δύο, συνήθως από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο. Γίνεται σε περίοδο με βροχερό καιρό ώστε να υπάρχει υγρασία στο έδαφος, να μπορέσει να διαλυθεί το λίπασμα και να φτάσει σε βαθύτερα στρώματα.
δ. Αν έχουμε επικλινές χωράφι
Όταν το έδαφος έχει μεγάλη κλίση και ειδικά εάν επικρατούν και μεγάλες βροχοπτώσεις τότε ο παραγωγός θα πρέπει να ενσωματώνει το λίπασμα στο έδαφος ώστε να μην ξεπλυθεί από το βρόχινο νερό. Αντίστοιχα, σε τέτοια χωράφια η εφαρμογή του λιπάσματος θα πρέπει να γίνεται αργότερα, προς τα τέλη του χειμώνα, ώστε να έχουν περάσει οι ημέρες των πολλών βροχοπτώσεων.
Κατά την εφαρμογή της λίπανσης θα πρέπει να δίνεται προσοχή στα εξής:
- Το λίπασμα πρέπει να πέφτει περιμετρικά των ελιών σε απόσταση από 0,5 έως 1 μέτρα από τον κορμό των δέντρων.
- Στην επιφάνεια που πέφτει το λίπασμα δεν πρέπει να υπάρχουν ζιζάνια ώστε να μην απορροφήσουν αυτά το λίπασμα.
Καλό είναι να πραγματοποιηθούν 1 ή 2 διαφυλλικές λιπάνσεις μετά τη συγκομιδή με τα πιο αναγκαία λιπαντικά στοιχεία που χρειάζεται να προστεθούν να είναι τα μικροστοιχεία, το βόριο, ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο ώστε να μπορέσει το δέντρο να αρχίσει τις διεργασίες για την παραγωγή του καρπού την επόμενη χρονιά. Επίσης μπορεί να υπάρχει ανάγκη από ασβέστιο, μαγγάνιο και μόλυβδο.
3. Καταστροφή κλαδιών που απέμειναν από τη συγκομιδή
Η καύση των κλαδιών είναι μια πρακτική η οποία έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω τη επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας και την περιβαλλοντική υποβάθμιση που προκαλεί αλλά και χάνεται πολύτιμη οργανική ουσία από το έδαφος. Για τον λόγο αυτό προτείνεται ενσωμάτωση των ελαιόκλαδων στο έδαφος ως λίπασμα, αφού πρώτα περάσουν από τον θρυμματιστή.
Όλο και περισσότεροι παραγωγοί θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν την πρακτική του θρυμματισμού με αποτέλεσμα να υπάρξει σημαντική βελτίωση της δομής του εδάφους, τη γονιμότητα και τη σύστασή του γενικότερα.
4. Προστασία των καλλιεργειών από τον παγετό
Πολλές φορές ο παγετός προκαλεί μεγάλες ζημιές στις ελαιοκαλλιέργειες. Η ζημιά εκτός από την τρέχουσα περίοδο μπορεί να επηρεάσει και τα επόμενα έτη της καλλιέργειας. Θερμοκρασίες κάτω από τους 70°C, ζημιώνουν τα υπέργεια τμήματα του δέντρου και επηρεάζουν σημαντικά την παραγωγή. Σε ακόμη χαμηλότερες θερμοκρασίες (-120°C) μπορεί να προκληθούν και ξηράνσεις δένδρων.
α. Παράγοντες που επηρεάζουν την ένταση των ζημιών
- Η ταχύτητα πτώσης της θερμοκρασίας και η διάρκεια των χαμηλών θερμοκρασιών.
- Αγροί με κλίση και νότια έκθεση ζημιώνονται λιγότερο από παγετό.
- Ένα μέσο ή βαρύ σκούρο έδαφος είναι πιο θερμό από ένα ελαφρύ αμμώδες.
- Η εποχή εμφάνισης του παγετού. Το φθινόπωρο και στην αρχή της άνοιξης τα ελαιόδεντρα είναι πιο ευαίσθητα σε σχέση με τον χειμώνα.
- Τα δένδρα μικρής ηλικίας και οι νεαροί βλαστοί είναι πιο ευπαθή.
β. Καλλιεργητικά μέτρα για την προστασία των δέντρων από τον παγετό
Το σημαντικότερο είναι η εξασφάλιση ισορροπημένης θρεπτικής κατάστασης στα δένδρα. Ειδικά η υπερβολική λίπανση αζώτου (Σεπτέμβριο -Οκτώβριο) καθώς και τα όψιμα ποτίσματα (Οκτωβρίου) θα πρέπει να αποφεύγονται.
γ. Μεταχείριση των παγετόπληκτων δένδρων
- Σε κάθε περίπτωση να αποφεύγεται το άμεσο κλάδεμα μετά από παγετό.
- Συστήνεται ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα μετά από τον παγετό.
- Επιλογή κατάλληλων ποικιλιών με γνώμονα την παράδοση της περιοχής (καλλιεργούμενες ποικιλίες), το γενικότερο κλίμα της περιοχής και το ιδιαίτερο μικροκλίμα του αγρού.
- Ανθεκτικές λαδολιές στο ψύχος: Μαστοειδής, Μαυρελιά, Αγουρομάνακο
- Μέτρια ανθεκτικές: Βαλανολιά, Λιανολιά Κερκύρας
- Ανθεκτικές επιτραπέζιες στο ψύχος: Καρυδολιά, Κοθρέικη, Βασιλικάδα