Οι βιοδιεγέρτες είναι μια κατηγορία σκευασμάτων που διαφέρουν από τα γνωστά σε όλους μας λιπάσματα και οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν με οργανικό τρόπο να μειωθούν οι εισροές σε φάρμακα και χημικά λιπάσματα στην καλλιέργεια εξοικονομώντας χρήματα, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγής και της γονιμότητας του εδάφους. Οι βιοδιεγέρτες μπορούν να είναι διαφορετικής προέλευσης κάθε φορά. Η ειδική σύνθεση του προϊόντος και η ποιότητα των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του, αποτελούν παράγοντες οι οποίοι θα καθορίσουν την αξία που θα έχει το σκεύασμα τελικά. Τα πιο κοινά σκευάσματα βιοδιεγερτών αφορούν σκευάσματα που περιέχουν:
1. Εκχυλίσματα από φύκια ή μικροάλγη
Τα σκευάσματα που περιέχουν εκχυλίσματα από φύκια και μικροάλγη είναι πλούσια σε οργανικές ενώσεις όπως βιταμίνες, αμινοξέα, ιχνοστοιχεία, φυτορυθμιστικές ουσίες οργανικής προέλευσης και μπορούν να αξιοποιηθούν ως έναν ασφαλή για τον χρήστη και φιλικό για το περιβάλλον συμπληρωματικό τρόπο αύξησης της παραγωγής και επίτευξης καλής υγιούς κατάστασης της καλλιέργειας, μειώνοντας ταυτόχρονα τις εισροές σε φάρμακα και λιπάσματα όσο είναι δυνατόν. Στην καλλιέργεια επιτραπέζιου σταφυλιού για παράδειγμα χρησιμοποιούνται κατά βάση τα τελευταία χρόνια, με σκοπό τη μείωση των εφαρμογών με ορμονικά σκευάσματα συνθετικής προέλευσης και την επίτευξη διαφόρων άλλων στόχων όπως την επίτευξη μεγαλύτερου μεγέθους και πιο ομοιόμορφου καρπού. Οι ψεκασμοί με σκευάσματα που περιέχουν εκχυλίσματα φυκιών θα πρέπει να γίνονται μετά το στάδιο της άνθισης για να μην προκληθούν άλλα προβλήματα από ψηλά ποσοστά καρπόδεσης.
2. Οργανικά οξέα
Πρόκειται για ενώσεις οργανικής προέλευσης που απαντώνται στα φυτά, το έδαφος και την οργανική ουσία. Τα πιο κοινά είδη οργανικών οξέων είναι τα χουμικά οξέα, τα φουλβικά οξέα, το κιτρικό και το μηλικό οξύ.
3. Ωφέλιμους μικροοργανισμούς
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν σκευάσματα που περιέχουν μια ή περισσότερες φυλές ωφέλιμων βακτηρίων ή ωφέλιμων μυκήτων. Οι διαφορετικές φυλές ωφέλιμων μικροοργανισμών καθώς και οι συνεργατικές σχέσεις μεταξύ τους μπορούν να εξασφαλίσουν σημαντικά οφέλη για την καλλιέργεια. Κάποια από αυτά αφορούν τον εκκεντρισμό του εδάφους με μυκκόριζα με στόχο την αύξηση της απορρόφησης θρεπτικών στοιχείων όπως το άζωτο και τον φώσφορο από την καλλιέργεια. Ένα επιπλέον όφελος είναι η αύξηση της ικανότητας που έχει η καλλιέργεια να ανταπεξέρχεται σε συνθήκες έντονου στρες και την προώθηση της υγείας του εδάφους μέσω αύξησης της βιοποικιλότητας σε αυτό, γεγονός το οποίο θα επηρεάσει καθοριστικά τη γονιμότητα του εδάφους και τελικά θα αυξήσει την απόδοση της καλλιέργειας. Ταυτόχρονα θα βοηθήσει ώστε να μειωθούν οι εισροές συνθετικών προϊόντων στην καλλιέργεια όπως είναι για παράδειγμα τα χημικά λιπάσματα.
4. Υδρολυμένες πρωτεΐνες
Αυτή η κατηγορία βιοδιεγερτών αφορά σκευάσματα τα οποία προέρχονται από τη διάσπαση μεγαλύτερων πρωτεϊνικών μορίων σε επιμέρους μικρότερα μόρια τα οποία μπορούν να αφομοιωθούν άμεσα από την καλλιέργεια. Τα σκευάσματα υδρολυμένης πρωτεΐνης περιέχουν αμινοξέα και άλλα ολιγοπεπτίδια τα οποία έχουν ιδιότητες προώθησης της καλής θρεπτικής και υγιούς κατάστασης της καλλιέργειας.
5. Αμινοξέα
Τα αμινοξέα συνιστούν μια κατηγορία που αφορά τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών και παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγιή ανάπτυξη και την επίτευξη της καλής θρεπτικής κατάστασης της καλλιέργειας. Χρησιμοποιούνται παραδοσιακά ως ενισχυτές ανάπτυξης και αύξησης της παραγωγής αλλά μπορούν να έχουν και άλλες χρήσεις όπως είναι η εφαρμογή ψεκασμού στην καλλιέργεια με κατάλληλο σκεύασμα που να περιέχει τα αμινοξέα της προλίνης, της γλυκίνης και της μπεταΐνης, τα οποία έχει αποδειχθεί πως βοηθούν στην αντιμετώπιση του στρες που έχει προκληθεί από υψηλές θερμοκρασίες από τα φυτά. Οι εφαρμογές με σκευάσματα αμινοξέων θεωρούνται ως μια φιλική προς το περιβάλλον πρακτική, καθώς σε σύγκριση με τις εισροές συνθετικής προέλευσης που εφαρμόζονται σε μια καλλιέργεια, τα αμινοξέα είναι οργανικής προέλευσης και συνεπώς εγκυμονούν λιγότερους κινδύνους για το περιβάλλον. Παρ' όλα αυτά, ιδιαίτερα σημαντική είναι η επιλογή ενός σκευάσματος που να περιέχει υψηλής ποιότητας αμινοξέα καθώς επίσης και η ορθή εφαρμογή του στη σωστή δοσολογία, ειδάλλως δεν θα υπάρξουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
5. Χιτοζάνη
Αφορά ένα οργανικής προέλευσης πολυμερές το οποίο παράγεται από τα κελύφη διαφόρων αρθροπόδων όπως οι γαρίδες και τα καβούρια. Οι βιοδιεγέρτες που περιέχουν χιτοζάνη είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι και η εφαρμογή τους στην καλλιέργεια μπορεί να έχει αρκετά οφέλη όπως είναι η προώθηση της καλύτερης ριζοβολίας, η ενίσχυση της βιοποικιλότητας του εδάφους, η αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών για παράδειγμα το φουζάριο κλπ.
Λιγότερο διαδεδομένες μορφές βιοδιεγερτών αφορούν:
1. Εκχυλίσματα μικροοργανισμών
Πρόκειται για έναν τύπο βιοδιεγερτών που παρασκευάζονται από διάφορους μικροοργανισμούς όπως άλγη, βακτήρια και μύκητες. Οι μικροοργανισμοί που επιλέγονται για την παρασκευή τους έχουν την ικανότητα να παράγουν ένα ευρύ φάσμα χημικών ενώσεων οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν για την προστασία της καλλιέργειας από εχθρούς και ασθένειες και για την προώθηση της ταχύτερης ανάπτυξής της.
2. Βιο-άνθρακα (biochar)
Το biochar είναι ένα υλικό πλούσιο σε άνθρακα το οποίο παράγεται μέσω καύσης υλικών όπως είναι το ξύλο σε συνθήκες απουσίας οξυγόνου. Το biochar αξιοποιείται στη γεωργία σαν μεταπλάστης εδάφους και μπορεί να αξιοποιηθεί και ως βιοδιεγέρτης. Άλλο ένα κρυφό όφελος από την εφαρμογή biochar έγκειται στο γεγονός πως αυξάνεται η εναπόθεση άνθρακα στο έδαφος.
3. Πυκνά ενζυμικά σκευάσματα
Τα πυκνά ενζυμικά σκευάσματα όπως υποδηλώνει και το όνομα είναι σκευάσματα που περιέχουν ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις ενζύμων τα οποία λειτουργούν ως καταλύτες στις διάφορες βιοχημικές αντιδράσεις.
Με εξαίρεση την κατηγορία των πυκνών ενζυμικών σκευασμάτων, τα σκευάσματα από τις υπόλοιπες κατηγορίες βιοδιεγερτών μπορούν να διαφέρουν σημαντικά στη σύνθεση μεταξύ τους, προσφέροντας διαφορετικά αποτελέσματα στην καλλιέργεια. Τα οφέλη από την εφαρμογή κάποιου σκευάσματος βιοδιεγέρτη θεωρείται πως προέρχονται από τη συνεργιστική δράση που έχουν τα επιμέρους στοιχεία του, επιφέροντας καλύτερα αποτελέσματα από την περίπτωση που ένα μόνο στοιχείο θα εφαρμοστεί. Επειδή ο καθορισμός των ιδιοτήτων ενός σκευάσματος βιοδιεγέρτη είναι περίπλοκη διαδικασία, συστήνεται να συμβουλεύεστε πάντα την εταιρεία που παρασκευάζει το σκεύασμα για περισσότερες πληροφορίες, ενώ ταυτόχρονα να παρατηρείτε και εσείς ή ο γεωπόνος που συνεργάζεστε την αντίδραση της καλλιέργειάς σας στις εφαρμογές με τέτοιου είδους σκευάσματα.
