Η χλωρή λίπανση είναι μια καλλιέργεια, συνήθως ψυχανθών, που χρησιμοποιείται κυρίως για τη βελτίωση του εδάφους και την αύξηση της περιεκτικότητάς του σε θρεπτικά στοιχεία τα οποία θα αξιοποιηθούν από τις επόμενες καλλιέργειες. Πραγματοποιείται με την ενσωμάτωση φυτικών υλικών στο έδαφος (είτε φρεσκοκομμένα ζιζάνια είτε υπολείμματα από αμειψισπορά), συνήθως κατά τα αρχικά στάδια της άνθησης.
Γιατί να επιλέξω να κάνω χλωρή λίπανση;
Κατά την αποσύνθεση της οργανικής ύλης η οποία ενσωματώθηκε στο έδαφος κατά την εφαρμογή της χλωρής λίπανσης απελευθερώνονται στο έδαφος θρεπτικά στοιχεία όπως το άζωτο και ο φωσφόρος και γίνεται εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία, αυξάνοντας τη γονιμότητά του. Θα πρέπει να αφεθεί αρκετός χρόνος μεταξύ της ενσωμάτωσης ζιζανίων/υπολειμμάτων καλλιέργειας στο έδαφος και της φύτευσης της νέας καλλιέργειας έτσι ώστε να προλαβαίνει να γίνεται αποσύνθεση της οργανικής ύλης.
Η εφαρμογή της πρακτικής της χλωρής λίπανσης μπορεί να καλύψει ικανοποιητικό ποσοστό (40–60%) των αναγκών της επόμενης καλλιέργειας σε άζωτο, μειώνοντας την αναγκαία ποσότητα που θα πρέπει να εφαρμόζεται ως βασική λίπανση στην καλλιέργεια. Μετά την ενσωμάτωση της οργανικής ύλης στο έδαφος, το άζωτο το οποίο βρίσκεται σε οργανική μορφή αποσυντίθεται σταδιακά, παρέχοντας κατά αυτόν τον τρόπο άζωτο στην καλλιέργεια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Άλλα οφέλη της χλωρής λίπανσης, εκτός από τον εμπλουτισμό του εδάφους με οργανική ουσία και θρεπτικά συστατικά, είναι:
- Η μείωση της διάβρωσης του εδάφους λόγω της εδαφοκάλυψης που παρέχει η καλλιέργεια καθώς και της βελτίωσης που θα επιφέρει στη σύσταση του εδάφους.
- Η καλύτερη διαχείριση των ζιζανίων, καθώς η καλλιέργεια που θα εφαρμοστεί ως χλωρή λίπανση δημιουργεί ανταγωνισμό και σκίαση με αποτέλεσμα να μην δημιουργείται ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη δισεξόντοτων ζιζανίων.
- Η αύξηση του βάθους του εδάφους.
- Η μείωση της έκπλυσης θρεπτικών στοιχείων από το έδαφος, κυρίως του αζώτου, καθώς δεσμεύονται από την καλλιέργεια.
- Η διατήρηση της εδαφικής υγρασίας σε επιθυμητά επίπεδα.
- Η δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών για την ανάπτυξη των ωφέλιμων μικροοργανισμών του εδάφους.
- Ο έλεγχος κάποιων εχθρών και ασθενειών που υπάρχουν στο χωράφι, όπως για παράδειγμα των νηματωδών.
- Η δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα στο έδαφος από την ατμόσφαιρά.
Όπως γίνεται κατανοητό η χλωρή λίπανση αυξάνει τις αποδόσεις της επόμενης καλλιέργειας και πολλές φορές έχει καλύτερα αποτελέσματα από την ενσωμάτωση κοπριάς.
Ποια φυτικά είδη επιλέγονται πιο συχνά για χλωρή λίπανση;
Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φυτά για χλωρή λίπανση στην Ελλάδα είναι:
- Βίκος (Vicia sativa)
- Μηδική (Medicago sativa)
- Κουκιά (Vicia faba)
- Σίκαλη (Secale cereale)
- Ρεβύθι (Lathyrus cicera)
- Μαυροσίταρο (Fagopyron saittatum)
- Σινάπι (Sinapis alba)
- Λούπινο (Lupinus luteus)
- Βρώμη (Avena sativa)
- Ελαιοκράμβη (Brassica napus)
Ποια είναι τα τρια μυστικά για μια επιτυχημένη χλωρή λίπανση;
1. Το φυτό που θα επιλεγεί
Έχει μεγάλη σημασία ποιο φυτικό είδος θα επιλέξει ο παραγωγός να χρησιμοποιήσει για χλωρή λίπανση. Οι διαφορές ως προς τη σύνθεσή τους επιφέρουν τελικά και διαφορετικά αποτελέσματα στην σύσταση του εδάφους και στην ανάπτυξη της νέας καλλιέργειας. Οι διαφορές στην επίδραση που έχουν σχετίζεται στενά με τον λόγο άνθρακα/άζωτο (C/N). Αυτή η αναλογία επηρεάζει και την ταχύτητα αποσύνθεσης του φυτικού υλικού.
2. Η χρονική στιγμή που θα γίνει η ενσωμάτωση της καλλιέργειας στο έδαφος
Η ενσωμάτωση του φυτικού υλικού γίνεται κατά τα πρώτα στάδια της άνθησης, καθώς όσο τα φυτά οδεύουν προς την ωρίμανση και την παραγωγή σπόρων, τόσο αυξάνεται η περιεκτικότητά τους σε άνθρακα και μειώνεται το άζωτο. Με την επιλογή του σωστού χρόνου για την ενσωμάτωση της καλλιέργειας χλωρής λίπανσης, επιτυγχάνεται να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος ώστε να προλάβει να ολοκληρωθεί η αποσύνθεση της οργανικής ύλης, να γίνει ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία και η βελτίωση χαρακτηριστικών του εδάφους όπως η δομή και η γονιμότητά του.
3. Η χρονική περίοδος που θα σπαρθεί η καλλιέργεια
Η σπορά της καλλιέργειας γίνεται σε περιόδους που υπάρχει επάρκεια νερού για εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων από τον παραγωγό. Συνήθως η σπορά πραγματοποιείται κατά την περίοδο του φθινόπωρου ή του χειμώνα και η ενσωμάτωσή της καλλιέργειας στο έδαφος γίνεται την άνοιξη. Με λίγα λόγια η σπορά καλλιέργειας που προορίζεται να αξιοποιηθεί ως χλωρή λίπανση μπορεί να γίνεται κατά το χρονικό διάστημα ενδιάμεσα σε μια χειμωνιάτικη και μια ανοιξιάτικη καλλιέργεια ή ακόμα και να καλλιεργηθεί ως κυρια καλλιέργεια πριν από την ανοιξιάτικη ή την καλοκαιρινή.
Έχει μειονεκτήματα η χλωρή λίπανση;
Όπως κάθε καλλιεργητική πρακτική, έτσι και η χλωρή λίπανση έχει ορισμένα μειονεκτήματα. Τα κυριότερα μειονεκτήματα της χλωρής λίπανσης είναι:
- Η ανάγκη για άρδευση της καλλιέργειας χλωρής λίπανσης στην περίπτωση μειωμένων βροχοπτώσεων και η απομάκρυνση υγρασίας από το έδαφος.
- Η μείωση της παραγωγής της επόμενης καλλιέργειας στην περίπτωση που δεν ενισχυθεί με άζωτο τουλάχιστον μετά την πρώτη εφαρμογή χλωρής λίπανσης στο χωράφι. Αυτό γίνεται καθώς δημιουργείται ανταγωνισμός για το άζωτο μεταξύ των ωφέλιμων μικροοργανισμών του εδάφους και της καλλιέργειας κατά τα πρώτα στάδια μετά την ενσωμάτωση της οργανικής ύλης στο έδαφος, όσο αυτοί πολλαπλασιάζονται.
- Ο περιορισμός των επιλογών όσον αφορά την καλλιέργεια που μπορεί να ακολουθήσει μετά από την εφαρμογή χλωρής λίπανσης.
- Η αύξηση της κόστους εγκατάστασης και παραγωγής. Αυτό συμβαίνει καθώς κατά το διάστημα που το χωράφι είναι κατειλημμένο από την καλλιέργεια που προορίζεται για χλωρή λίπανση δεν παράγεται κάποιο προϊόν από αυτό.
- Απαιτεί χρόνο από τον παραγωγό. Παρόλο που δεν είναι τόσο απαιτητική όσο η κύρια καλλιέργεια, η καλλιέργεια που προορίζεται για χλωρή λίπανση απαιτεί και αυτή χρόνο από τον παραγωγό κυρίως για την εγκατάσταση και τα πρώτα στάδια μετά το φύτρωμα των σπόρων, καθώς επίσης και κατά την ενσωμάτωση της καλλιέργειας στο έδαφος.
- Αν επιλέγονται συστήματα που ενσωματώνουν την καλλιέργεια χλωρής λίπανσης στο έδαφος μέσω εντατικής καλλιέργειάς του, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της οργανικής ουσίας λόγω του ταχύτερου ρυθμού απελευθέρωσης των θρεπτικών στοιχείων και κυρίως του αζώτου και του άνθρακα, όπου το έδαφος δεν προλαβαίνει να τα δεσμεύσει και αυτά απελευθερώνονται εκ νέου στην ατμόσφαιρα.
