Η τούτα (Tuta absoluta) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς της τομάτας, ο οποίος επεκτείνεται συνεχώς σε ολόκληρη τη χώρα. Εκτός από την τομάτα, προσβάλλει επίσης την πατάτα, και τη μελιτζάνα. Το έντομο εισέβαλε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης προκαλώντας τεραστίου μεγέθους καταστροφές κυρίως σε καλλιέργειες τομάτας.
Βιολογικός κύκλος της τούτα
- Η τούτα εναποθέτει τα αυγά της είτε στην κάτω επιφάνεια των φύλλων της τομάτας είτε πάνω στους καρπούς, μεμονωμένα. Ο χρόνος που θέλει να εκκολαφθεί ένα αυγό σχετίζεται με τις θερμοκρασίες που επικρατούν και κυμαίνεται από 4 με 7 ημέρες.
- Τα προνυμφικά στάδια της τούτα είναι τέσσερα και τρέφονται με τα φύλλα ή με τον καρπό προκαλώντας σοβαρές οικονομικές ζημιές στην καλλιέργεια. Η διάρκεια του κάθε σταδίου κυμαίνεται από 9 έως 11 ημέρες και σχετίζεται με τις συνθήκες περιβάλλοντος που επικρατούν.
- Η νύμφωση του εντόμου γίνεται κατά βάση στο έδαφος και έχει διάρκεια 5 με 7 ημέρες.
- Το τελευταίο στάδιο είναι η ενηλικίωση του εντόμου, που αναπαράγεται και εναποθέτει κατά μέσο όρο 200-250 αυγά. Αυτό το στάδιο διαρκεί περίπου 9 με 14 ημέρες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές ο βιολογικός κύκλος του εντόμου διαρκεί κατά μέσο όρο 27 με 35 ημέρες. Η διαχείμασή του γίνεται κυρίως στο στάδιο του αυγού, της νύμφης και ως ενήλικα. Είναι ένα είδος νυχτοπεταλούδας, του οποίου η κάμπια προσβάλλει κυρίως τα φύλλα αλλά και τους καρπούς των φυτών (φυλλορυκτικό έντομο). Έχει πολλές γενεές ανά έτος με γρήγορη ταχύτητα αναπαραγωγής.
Τι ζημιές προκαλεί η τούτα;
Η τούτα προκαλεί ζημιές σε όλα τα στάδια της τομάτας και κυρίως στα φύλλα αλλά και στον καρπό. Οι προνύμφες ορύσσουν στοές και “κατατρώγουν” τα φύλλα, τους βλαστούς και τους μίσχους. Άμεση ζημιά από το έντομο είναι η υποβάθμιση του καρπού όταν τραφεί με αυτόν και δημιουργήσει στοές με αποτέλεσμα να είναι μη εμπορεύσιμος ο καρπός. Οι στοές που ορίσουν, είναι περίπου δύο εκατοστά κάτω από την επιδερμίδα και μπορεί να προσβάλει πρώτα τα φύλλα και μετά να μετακινηθεί προς τον καρπό. Έμμεσες ζημιές από το έντομο μπορεί να είναι η μείωση της φωτοσυνθετικής ικανότητας των φύλλων, καθώς τρέφονται με το εσωτερικό των φύλλων. Σε εκτεταμένες προσβολές μπορεί να μειωθεί σημαντικά η φωτοσυνθετική ικανότητα του φυτού, η παραγωγή του και τελικά να νεκρωθεί ολόκληρο το φυτό.
Προσβολή τούτας στα φύλλα της τομάτας
Τα τελευταία χρόνια, οι πληθυσμοί των εντόμων της τούτας παρατηρούνται ιδιαίτερα αυξημένοι νωρίτερα από την συνηθισμένη περίοδο εμφάνισης του εντόμου, γεγονός το οποίο αποδίδεται στις ήπιες κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια. Για τον λόγο αυτό, η εύρεση ενός τρόπου ολοκληρωμένης αντιμετώπισης του εντόμου είναι άκρως σημαντική.
Μέθοδοι παρακολούθησης των πληθυσμών του εντόμου
Η παρακολούθηση του πληθυσμού των εντόμων για την εκτίμηση της έκτασής του προβλήματος γίνεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι με φερομονικές παγίδες ( 1 παγίδα ανά 2-3 στρέμματα περίπου). Ο δεύτερος τρόπος εφαρμόζεται με έλεγχο του φυλλώματος, με παραλαβή τυχαίων δειγμάτων για τυχόν φαγώματα, στοές ή και η ύπαρξη των προνυμφών.
Αφού γίνει η εκτίμηση της έκτασης της προσβολής αποφασίζεται ποια είναι η πιο κατάλληλη μέθοδος αντιμετώπισης. Πριν ακόμα όμως παρατηρηθούν προσβολές από το έντομο είναι σημαντικό να εξαπολύονται ωφέλιμοι οργανισμοί όπως τα αρπακτικά Macrolophus sp και Nesidiocoris tenuis. Τα αρπακτικά αυτά έχουν αποδείξει ότι μπορούν να ελέγξουν με επιτυχία το έντομο όταν εισέλθει στην καλλιέργεια.
Όταν διαπιστωθούν οι πρώτες προσβολές από τούτα πρέπει να γίνονται τρία βασικά βήματα:
- Φερομονικές παγίδες νερού για μαζική παγίδευση.
- Εξαπόλυση ωφέλιμων εντόμων.
- Βιολογικά, μπορεί να αντιμετωπιστεί με εγκεκριμένα σκευάσματα, όπως για παράδειγμα με βάκιλο, φυσικές πυρεθρίνες, αζαδιραχτίνες ή σπινοσίνες. Εάν οι προσβολές είναι εκτεταμένες τότε χρησιμοποιούνται εγκεκριμένα εντομοκτόνα τα οποία έχουν χαμηλή τοξικότητα για τους ωφέλιμους οργανισμούς.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη χρήση των εντομοκτόνων, όπως επίσης απαραίτητη είναι η εναλλαγή μεταξύ δραστικών ουσιών με διαφορετικό μηχανισμό δράσης, καθώς η τούτα αναπτύσσει πολύ εύκολα ανθεκτικότητα. Για τον λόγο αυτό πρέπει αυστηρά να ακολουθούνται οι κανόνες της ετικέτας ώστε, για παράδειγμα, να μην γίνονται περισσότερες επεμβάσεις απ’ όσες χρειάζονται ανά καλλιεργητική περίοδο αλλά και να μην επιχειρούνται δύο συνεχόμενες επεμβάσεις με την ίδια δραστική ουσία.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να εφαρμόζονται και ορισμένες καλλιεργητικές πρακτικές, ώστε να περιορίζονται οι πληθυσμοί του εντόμου. Τέτοιες πρακτικές είναι:
- Καταστροφή των ζιζανίων που βρίσκονται κοντά στην καλλιέργεια, καθώς είναι μέρος όπου διαβιούν τα έντομα.
- Χρήση εδαφοκαλυπτικών πανιών.
- Συνεχής έλεγχος ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα οι προσβολές.
