Η διατροφή του νεογέννητου μοσχαριού είναι άκρως σημαντική, καθώς αποτελεί το μοναδικό μέσο προστασίας του από τα μικρόβια που υπάρχουν στο περιβάλλον. Επίσης, η διατροφή είναι πολύ σημαντική για τη σωστή και υγιή ανάπτυξη του ζώου. Πιο συγκεκριμένα, η τροφή που δίνει στα νεογέννητα ζώα όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς άμυνας είναι το πρωτόγαλα.
Τι είναι το πρωτόγαλα και τι το μεταβατικό γάλα;
Το πρωτόγαλα είναι το γάλα που παράγει η αγελάδα τις τρεις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό, το οποίο είναι πλούσιο σε αντισώματα, βιταμίνη Α και ανόργανα άλατα. Λόγω της ύπαρξης των αντισωμάτων, τα νεογέννητα μοσχάρια μπορούν να καταπολεμούν τις μολύνσεις. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως καθαρτικό το οποίο είναι απαραίτητο για την απομάκρυνση των ακαθαρσιών από το πεπτικό σύστημα των νεαρών ζώων κατά τις πρώτες 24 με 48 ώρες της ζωής του. Ωστόσο, επειδή η απορροφητικότητα των αντισωμάτων από το πρωτόγαλα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, ο παραγωγός θα πρέπει να παρέχει ικανοποιητικές ποσότητες πρωτογάλακτος στα νεογέννητα.
Το πρωτόγαλα θεωρείται ποιοτικό όταν έχει ικανοποιητική ποσότητα αντισωμάτων και μπορεί να διαφέρει μεταξύ των αγελάδων. Η ποσότητα των αντισωμάτων ήδη από το δεύτερο άρμεγμα είναι αισθητά χαμηλότερη σε σχέση με το πρώτο και γι’ αυτό δεν θεωρείται πλέον πρωτόγαλα αλλά μεταβατικό γάλα. Το μεταβατικό γάλα είναι εκείνο που προέρχεται από τα οκτώ πρώτα αρμέγματα μετά από τον τοκετό και δεν είναι εμπορεύσιμο. Βάσει των παραπάνω, για να προσλάβει το νεογέννητο μοσχάρι ικανοποιητική ποσότητα αντισωμάτων δεν θα πρέπει να αναμιγνύεται το πρωτόγαλα με το γάλα μετάβασης.
Το πρώτο γεύμα δίνεται 1 με 2 ώρες μετά τον τοκετό. Στις περισσότερες περιπτώσεις συστήνεται να δίνονται τρια λίτρα πρωτογάλακτος στο πρώτο τάισμα και για τα πολύ μικρά μοσχαράκια, 2 λίτρα θεωρούνται επαρκή. Συνολικά, τις πρώτες τρεις μέρες του χορηγούνται 20 λίτρα σε συχνές δόσεις. Στην περίπτωση που το μοσχάρι απομακρύνεται από τη μητέρα του, η χορήγηση του πρωτογάλακτος γίνεται τεχνητά.
Μετά τις πρώτες δύο εβδομάδες το μοσχάρι τρέφεται με πλήρες γάλα και τριφυλλοσανό καλής ποιότητας, συμπυκνωμένη τροφή με υψηλή συγκέντρωση πρωτεΐνης και καθαρό νερό.
Από τι επηρεάζεται η ποιότητα του πρωτογάλακτος;
1. Διατροφή του ζώου πριν τον τοκετό
Η ποιότητα του πρωτογάλακτος σχετίζεται άμεσα με την διατροφή της αγελάδας πριν τον τοκετό, αν και συνήθως είναι ικανοποιητική. Ωστόσο, η ποιότητα μπορεί να υποβαθμιστεί όταν το ζώο υποσιτίζεται πριν τον τοκετό. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν, για παράδειγμα, τρέφονται αποκλειστικά με σανό.
2. Κατεύθυνση παραγωγής και φυλή αγελάδας
Στις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής υψηλών αποδόσεων η ποιότητα του πρωτογάλακτος είναι αισθητά χαμηλότερη. Αυτό συμβαίνει καθώς μετά τον τοκετό παράγουν μεγάλες ποσότητες γάλακτος οπότε η ποιότητα πρωτογάλακτος μειώνεται ώρα με την ώρα μεταξύ του τοκετού και του πρώτου αρμέγματος. Εκτιμάται ότι η φυλή Holstein είναι εκείνη με την χαμηλότερη ποιότητα από τις γαλακτοπαραγωγικές φυλές.
3. Προσβολή από ασθένεια
Όταν η αγελάδα έχει διαγνωστεί με μαστίτιδα ή βρουκέλλωση σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να δώσει πρωτόγαλα στο νεογέννητο ζώο. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που λαμβάνει το ζώο κάποια αγωγή με αντιβιοτικά, χωρίς να αφορά όμως τις αγελάδες που ακολουθούν ξηρή θεραπεία, εκτός βέβαια αν η ξηρή περίοδος ήταν σύντομη σε σχέση με το αναμενόμενο.
Ποια υποκατάστατα αγελαδινού γάλακτος υπάρχουν;
Τα υποκατάστατα αγελαδινού γάλακτος που χρησιμοποιούνται είναι υπό τη μορφή σκόνης (άλευρα) από την πέμπτη ημέρα μετά τον τοκετό και μέχρι τον απογαλακτισμό. Για την παρασκευή του υποκατάστατου η σκόνη αραιώνεται σε νερό και θερμαίνεται μέχρι τους 36 με 38oC.
Η σύνθεσή τους είναι συνήθως η ακόλουθη:
- Λεκιθίνες από σόγια 1-2%
- Ζωικό ή φυτικό λίπος 17-20%
- Αποβουτυρωμένη σκόνη γάλακτος 78-82%
Χρησιμοποιούνται και μείγματα βιταμινών (κυρίως βιταμίνη Α) και ιχνοστοιχείων (κυρίως σίδηρος).
Το βέλτιστο είναι το υποκατάστατο γάλακτος να έχει τις εξής περιεκτικότητες:
- 22% πρωτεΐνη
- 20% λίπος
- 1,45% λυσίνη
- 0,9% ασβέστιο
- 0,65% φωσφόρο
