Το φετινό καλοκαίρι προβλέπεται από τους Έλληνες μετεωρολόγους πως θα χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, γεγονός άκρως ανησυχητικό για την ελληνική αγροτική παραγωγή. Μάλιστα, αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει το πιο θερμό καλοκαίρι των τελευταίων ετών, γεγονός αναμενόμενο, καθώς ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός έχει, πολλά χρόνια τώρα, επισημάνει τον κίνδυνο που διατρέχουν οι μεσογειακές περιοχές να ερημοποιηθούν λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και των χαμηλών αποθεμάτων νερού.
Πώς επηρεάζονται οι καλλιέργειες από τις υψηλές θερμοκρασίες και την έλλειψη νερού;
Οι υψηλές θερμοκρασίες ήδη κατά την περίοδο της άνοιξης έχουν ως αποτέλεσμα την επιμήκυνση της καλλιεργητικής περιόδου, καθώς τα φυτά βγαίνουν πολύ νωρίτερα από τον λήθαργο μιας και επικρατούν οι ιδανικές θερμοκρασίες. Η καλλιεργητική περίοδος αυξάνεται και κατά τη φθινοπωρινή περίοδο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται επιτακτική ανάγκη μεταφοράς πολλών καλλιεργειών προς τις βόρειες, ορεινές περιοχές.
Σύμφωνα με μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που πραγματοποιήθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στα πλαίσια της ευρωπαϊκής δράσης EURO-CORDEX, για το εγγύς (2021-2050) και μακρινό (2071-2100) μέλλον για τις καλλιέργειες της τομάτας, σιταριού, βάμβακος, πατάτας, αμπελιού, ρυζιού και ελιάς, τα αποτελέσματα είναι άκρως ανησυχητικά. Λαμβάνοντας υπόψη κλιματικούς δείκτες θερμοκρασίας και βροχοπτώσεων, είναι βέβαιο πως οι υψηλές θερμοκρασίες, η μείωση των ωρών ψύχους και η έλλειψη νερού θα επιφέρει αρνητικές συνέπειες στις καλλιέργειες.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τις αναλύσεις του αριθμού των ημερών με μέγιστη θερμοκρασία υψηλότερη των 30°C και των τροπικών νυχτών, δηλαδή αυτών με ελάχιστη θερμοκρασία μεγαλύτερη των 20 °C, την άνοιξη και το καλοκαίρι, δεν προβλέπεται να υπάρξουν σημαντικές αυξήσεις. Εξαίρεση αποτελούν οι περιοχές με χαμηλό υψόμετρο στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας που θα φτάσουν τις 4 και 25 ημέρες/έτος για τον πρώτο και τον δεύτερο δείκτη, αντίστοιχα. Αντίθετα, οι αντίστοιχες προβλέψεις στη συχνότητα των ημερών με μέγιστη θερμοκρασία μεγαλύτερη των 35°C το καλοκαίρι, παρουσιάζουν σημαντικές αυξήσεις, έως και 16 ημέρες/έτος, με εξαίρεση τις ορεινές περιοχές της Πίνδου, της Μακεδονίας και της Πελοποννήσου.
Όσον αφορά τον παγετό, η μείωση των ημερών εμφάνισής του, θα ευνοήσει τις εξής καλλιέργειες: σιτάρι, τομάτα, βαμβάκι, αμπέλι και πατάτα. Επιπλέον, η έλλειψη νερού κατά την περίοδο της άνοιξης φαίνεται πως θα επηρεάσει αρνητικά το σιτάρι, την ελιά και την πατάτα κατά την περίοδο του καλοκαιριού, ενώ την ντομάτα και το αμπέλι κατά την περίοδο της άνοιξης. Η έλλειψη νερού αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα καταπόνησης των καλλιεργειών καθώς από το 40% της ελληνικής γης που χρησιμοποιείται για τις καλλιέργειες, το 30% αυτής αποτελείται από αρδευόμενες καλλιέργειες.
Πώς απειλείται η Ελλάδα από το φαινόμενο της ερημοποίησης;
Το θερμό καλοκαίρι που αναμένεται, διαδέχεται ένα ήδη ηλιόλουστο και ξερό χειμώνα με αποτέλεσμα η Μεσόγειος να “απειλείται” από το φαινόμενο της ερημοποίησης. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εντός της επόμενης εικοσαετίας αναμένεται περίπου οι μισές αγροτικές εκτάσεις της χώρας να κινδυνεύουν με ερημοποίηση, λόγω των παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας που απειλούν να αλλάξουν πολλά γόνιμα εδάφη σε άγονα.
Από την επικράτηση συνθηκών παρατεταμένης ξηρασίας κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μπορεί να επηρεαστούν και οι συνθήκες που θα επικρατήσουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δυσκολεύοντας τη διαχείριση των καταστροφικών πυρκαγιών που πλήττουν τη χώρα με αυξημένη συχνότητα. Εκτός από τους δυνατούς ανέμους, οι πυρκαγιές ευνοούνται σε μεγάλο βαθμό και από την ξηρασία που έχει προηγηθεί κατά την περίοδο του χειμώνα και της άνοιξης, ειδικά όταν αυτή συνεχίζεται κατά την περίοδο του καλοκαιριού.
Ποιες είναι οι προβλέψεις για τις οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην αγροτική παραγωγή;
Η Κομισιόν προειδοποιεί ότι οι υψηλές θερμοκρασίες και η έλλειψη νερού θα έχουν ως αποτέλεσμα την σημαντική οικονομική ζημιά στην αγροτική παραγωγή, καθώς πολλές καλλιέργειες είτε δεν θα αρδευτούν όσο χρειάζονται, είτε μπορεί να μην αρδευτούν καθόλου, με αποτέλεσμα την αισθητή μείωση των αποδόσεων και τη μείωση των εκτάσεων που θα είναι κατάλληλες για καλλιέργεια.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι παραγωγή θα μπορούν να έχουν μόνο όσοι εξασφαλίσουν τρόπους να αρδεύουν τις καλλιέργειες τους ακριβώς στις ποσότητες που χρειάζονται και με τον πιο οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Αυτή η παραδοχή μπορεί να γίνει αντιληπτή και από το γεγονός ότι σύμφωνα με την μελέτη που διεξήχθη από την Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωκοινοβουλίου σχετικά με την επίδραση της κλιματικής κρίσης στη γεωργία, εκτιμάται ότι οι ημέρες που θα επικρατεί καύσωνας πρόκειται να πενταπλασιαστούν στις ψυχρότερες περιοχές και να τριπλασιαστούν στις θερμότερες μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα. Ωστόσο, από την παραπάνω προβλεπόμενη κατάσταση θα επηρεαστεί και η κτηνοτροφία, καθώς τα βοσκοτόπια είναι ευαίσθητα στην ξηρασία.
