Οι μέλισσες έχουν αναπτύξει έναν εκπληκτικό τρόπο να επικοινωνούν όταν βρίσκουν τροφή, μία μοναδική γλώσσα, γνωστή και ως «κουνιστός ή μικτός χορός των μελισσών». Για την ακρίβεια αποτελεί μια σειρά μεθοδικών κινήσεων με στόχο να ζητήσουν και μοιραστούν πληροφορίες με τις υπόλοιπες μέλισσες. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί «χοροί» με στόχο διαφορετικά αιτήματα όπως είναι ο κυκλικός χορός (Round Dance), o κουνιστός ή μικτός χορός (Waggle Dance), και ο χορός των δονήσεων (Tremble Dance).
Τι είναι ο «κουνιστός χορός της μέλισσας»;
Μια μέλισσα που ξεκινάει να χορεύει μέσα στην κυψέλη, είχε ήδη βγει έξω και έχει εντοπίσει μια καλή πηγή τροφής. Αν η πηγή τροφής είναι ικανοποιητική σε ποσότητα και ποιότητα, θα επιστρέψει στις υπόλοιπες και θα κάνει αυτόν τον χορό κουνώντας την κοιλιά της. Ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο θα κουνηθεί είναι το «κλειδί» για την επικοινωνία τους, καθώς η γωνία με την οποία θα επιλέξει να κουνηθεί και ο χρόνος που θα διαρκέσει για να το κάνει εξηγεί με ακρίβεια την τοποθεσία όπου βρίσκεται η τροφή. Για τον λόγο αυτόν οι επιστήμονες τον ονόμασαν «κουνιστό χορό».
Τις πληροφορίες μπορεί να επιλέξει να τις δώσει σε μια ή περισσότερες εργάτριες της κυψέλης, περιγράφοντας την απόσταση της τροφής, προς τα που να κατευθυνθούν, το είδος της, την ποσότητα καθώς και τη πιθανή θέση καταλληλότητας νέας φωλιάς. Η διαδικασία αυτή γίνεται εντός των κυψελών και είναι ένας σύνολο πραγμάτων που συνδέουν τη θέση της κυψέλης, της τροφής και του ήλιου.
Χορός της μέλισσας και θέση της μέλισσας στην κυψέλη
Οι μέλισσες μπορούν να ακούσουν τις δονήσεις;
Ένα άλλο εντυπωσιακό σημείο αυτού του συστήματος επικοινωνίας, το οποίο ακόμα μελετάται, είναι το γεγονός ότι οι μέλισσες έχουν την ικανότητα να χρησιμοποιήσουν τον ήχο που δημιουργούν με ορισμένους τρόπους. Καθώς παράγουν ήχους κατά τη διάρκεια του χορού τους χρησιμοποιούν μέσω της ικανότητά τους να τους αισθάνονται μέσω των παραγόμενων δονήσεων. Εν ολίγοις, μπορεί να μην ακούν όπως ακούμε εμείς, αλλά έχουν την ικανότητα να αισθανθούν αυτές τις δονήσεις.
Τα δονητικά αυτά σήματα που δίνουν με τον «χορό» μπορεί να τα διακόψουν άλλες μέλισσες σε περίπτωση που ξέρουν ότι υπάρχει κάτι επικίνδυνο στην συγκεκριμένη πηγή τροφής. Αν για παράδειγμα έχει επιτεθεί μια αράχνη ή μια σφήκα σε αυτό το μέρος θα πρέπει να σταματήσει να χορεύει για να πείσει τις υπόλοιπες να πάνε κάπου που είναι επικίνδυνα. Αυτή τους την ικανότητα την ανακάλυψαν οι επιστήμονες μόλις τα τελευταία χρόνια και ονόμασαν αυτό το δονητικό σήμα «σήμα στάσης». Και αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι η μια εργάτρια μέλισσα που γνωρίζει αυτή την πληροφορία θα ανέβει σε μια άλλη εργάτρια που χορεύει, θα χτυπήσει το κεφάλι της στο κεφάλι της χορεύτριας η οποία στιγμιαία θα παγώσει. Αυτή η δυνατότητα είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό, αλλά αυτό που ανακαλύφθηκε είναι ότι στην πραγματικότητα εμποδίζει τον χορό της.
Πώς δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες οι μέλισσες μέσω του χορού;
Θέση της μέλισσας στο μελίσσι σε σχέση με την τροφή και τον ήλιο
- Δίνεται πληροφορία του πόση κατανάλωση μελιού θα κάνει μια μέλισσα για να πάει (κατ’ αντιστοιχία αποτελεί το καύσιμο) και δίνει την απόσταση με βάση τη κατανάλωση (δόνηση). Η δόνηση διάρκειας ενός δευτερολέπτου υποδεικνύει ότι η πηγή τροφής απέχει σχεδόν ένα χιλιόμετρο από την κυψέλη.
- Κάνει ένα ημικύκλιο και δονείται η κοιλιά.
- Άλλο ένα ημικύκλιο και ξανά στην ίδια θέση.
Η κατεύθυνση στην οποία βρίσκεται η πηγή της τροφής υποδεικνύεται από τη γωνία στην οποία έχει κάτσει η μέλισσα στην κυψέλη. Αυτή η γωνία συσχετίζεται με την κατεύθυνση του ήλιου που πρέπει να ακολουθηθεί για να φτάσει στην πηγή τροφής. Η ποιότητα της πηγής τροφής υποδεικνύεται από το ένταση του κουνήματος όταν κάνει τις περιστροφές και την ταχύτητα με την οποία επιστρέφει.
Η μορφή του χορού σχετίζεται με την απόσταση της τροφής. Ο κυκλικός χορός, εκτελείται όταν η τροφή βρίσκεται σε απόσταση 10-15 μέτρα μακριά από τις κυψέλες, τότε η συλλέκτρια μέλισσα ξεσηκώνει τις υπόλοιπες. Όταν η απόσταση της τροφής είναι πιο μακρινή τότε εκτελείται ο ενδιάμεσος χορός. Ο μικτός χορός εκτελείται όταν η απόσταση της τροφής είναι περίπου από 15 έως 100 μέτρα. Για μακρινές αποστάσεις κάνει μία κίνηση δόνησης της κοιλιάς της σε ένα σημείο στη κηρήθρα. Συνήθως, κατά διαστήματα με τροφάλλαξη (δηλαδή με ανταλλαγή της τροφής από την μια μέλισσα στην άλλη) μπορεί να δειγματίζει την τροφή που βρήκε στις υπόλοιπες.
Συνεπώς, η γλώσσα του χορού είναι μία σύνθετη, συμβολική επικοινωνία που δεν γίνεται όμως από πρωτεύοντα ζώα. Μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη γλώσσα από την άποψη ότι υπάρχει πομπός και δέκτης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κοινωνία των μελισσών κρύβει πολλά αξιοθαύμαστα μυστικά που ο άνθρωπος δεν σταματά να προσπαθεί να τα ανακαλύψει.
