Οι προβλέψεις από τις αρμόδιες αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν ότι οι εννέα κορυφαίες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Σλοβενία, Κροατία, Κύπρος και Μάλτα) θα παράγουν συλλογικά 1,5 εκατομμύριο τόνους ελαιολάδου κατά την επερχόμενη καλλιεργητική περίοδο 2023/24. Παρά την αναμενόμενη ανάκαμψη από τα χαμηλά ιστορικά ποσοστά που σημειώθηκαν το προηγούμενο έτος, οι τιμές του ελαιολάδου είναι πιθανόν να παραμείνουν υψηλές, θέτοντας προκλήσεις τόσο για τις εξαγωγές όσο και για την κατά κεφαλήν κατανάλωση.
Πώς θα διαμορφωθεί η παραγωγή και κατανάλωση ελαιολάδου στην Ευρώπη βάσει των εκτιμήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023/24;
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για τις γεωργικές προοπτικές και προκλήσεις, υπογραμμίζει τον αντίκτυπο μιας ακόμα συγκομιδής χαμηλότερης του μέσου όρου και της επικρατούσας συνθήκης της αγοράς στις τιμές και την κατανάλωση του ελαιολάδου σε όλη την Ευρώπη. Εάν πράγματι πραγματοποιηθεί η εκτίμηση της ΕΕ, η παραγωγή για το καλλιεργητικό έτος 2023/24 αναμένεται να αυξηθεί κατά 9% σε σύγκριση με την ιστορικά χαμηλή περσινή παραγωγή, φτάνοντας τα 1.384 εκατομμύρια τόνους. Κατά τις καλλιεργητικές περιόδους από το 2017/18 έως το 2021/22, η ΕΕ παρήγαγε σταθερά κατά μέσο όρο 2,13 εκατομμύρια τόνους ελαιολάδου ετησίως.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι τρεις από τις τέσσερις μεγαλύτερες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ευρώπης (Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα) αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη συγκομιδή, με την Ιταλία να αποτελεί την εξαίρεση. Η Ιταλία, επωφελήθηκε από τις άφθονες ανοιξιάτικες βροχοπτώσεις, μετριάζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις στην ανθοφορία σε ορισμένες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της. Αντίθετα, οι ελαιοπαραγωγοί της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αντιμετώπισαν δυσμενείς συνθήκες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, συμπεριλαμβανομένων του καύσωνα, καθώς και άλλων παραγόντων και δυσμενών συνθηκών που ευνοούν τις προσβολές από δάκο και άλλους σημαντικούς εχθρούς και ασθένειες της ελιάς.
Επιπλέον, η ΕΕ αντιμετωπίζει χαμηλά αποθέματα ελαιολάδου, ξεκινώντας τη νέα καλλιεργητική χρονιά με μόλις 307.000 τόνους έναντι 670.000 τόνων του προηγούμενου έτους. Οι παρατηρούμενες ελλείψεις στην αγορά της ΕΕ αναμένεται να συμπληρωθούν εν μέρει με 160.000 τόνους από εισαγωγές ελαιολάδου, ανάλογα με την παραγωγή ελαιολάδου στην Τυνησία.
Ποιες είναι οι προβλέψεις για την παραγωγή στην Ελλάδα βάσει των εκτιμήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
Στην Ελλάδα, συνεχίζεται η συγκομιδή στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Ωστόσο, οι παραγωγοί ελαιολάδου από όλες τις ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας είναι απογοητευμένοι από τα προβλήματα που υπάρχουν στους ελαιώνες. Εκτός των άλλων, η φετινή καλλιεργητική περίοδος αναμένεται να αποτελέσει μη ευνοϊκή για την παραγωγή ελαιολάδου λόγω του φαινομένου της παρενιαυτοφορίας που παρατηρείται στους περισσότερους ελαιώνες της επικράτειας. Από τους ειδικούς, εκτιμάται πως η μείωση στην ποσότητα του παραγόμενου ελαιολάδου θα αγγίξει το 20% για το τρέχον καλλιεργητικό έτος 2023/24.
Οι περιορισμοί που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική παραγωγή δεν αφορούν μόνο στις προσβολές από δάκο και γλοιοσπόριο. Στις περισσότερες περιοχές της χώρας παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της παρθενοκαρπίας (η ανάπτυξη του καρπού της ελιάς χωρίς γονιμοποίηση) και διπλή καρποφορία. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά τη φυσιολογία των δέντρων, με πολλά ελαιόδεντρα να αρχίζουν να ανθίζουν πολύ νωρίς, λόγω των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών εκτός εποχής.
Όλες αυτές οι προκλήσεις εναντιώνονται στο οικονομικό συμφέρον που έχουν επιφέρει οι υψηλές τιμές ελαιολάδου (περίπου 6 ευρώ ανά κιλό το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο χαμηλής οξύτητας).
Τι εκτιμά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τιμές ελαιολάδου;
Παρά τις εκτιμήσεις για τις αναμενόμενες εισαγωγές, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει αρκετές ελλείψεις στην αγορά ελαιολάδου στην ΕΕ, που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών την ερχόμενη άνοιξη. Για παράδειγμα, οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου στη Χαέν της Ισπανίας, τη μεγαλύτερη περιοχή παραγωγής ελαιολάδου παγκοσμίως, έφτασαν μέχρι και τα 820 ευρώ ανά 100 κιλά στα τέλη Αυγούστου, σχεδόν τρεις φορές υψηλότερα από τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών.
Ο συνδυασμός της αύξησης των τιμών και της μειωμένης παραγωγής αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές ελαιολάδου της ΕΕ τους επόμενους μήνες. Τα στοιχεία για τις εξαγωγές προβλέπουν μείωση της τάξης του 40% μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου του 2023, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος με μείωση 23% στις αποστολές στο εξωτερικό από τον Οκτώβριο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023.
Οι τιμές ρεκόρ του ελαιολάδου επηρεάζουν επίσης τα καταναλωτικά πρότυπα, με τις εισαγωγές στις μη ελαιοπαραγωγικές χώρες της ΕΕ να αναμένεται να μειωθούν από 290.000 τόνους την προηγούμενη καλλιεργητική χρονιά σε 280.000 τόνους την τρέχουσα περίοδο. Στις τέσσερις μεγαλύτερες ελαιοπαραγωγικές χώρες, η κατανάλωση προβλέπεται να μειωθεί από 1,02 εκατομμύρια τόνους το 2022/23 σε 950.000 τόνους το 2023/24, συμβάλλοντας σε συνολική μείωση κατά 6%της κατανάλωσης ελαιολάδου στην ΕΕ.
