Το φυλλόδεντρο (Philodendron spp.) αποτελεί μεγάλη κατηγορία ανθοφόρων φυτών της οικογένειας των Αροειδών (Araceae). Το γένος Philodendron spp. περιλαμβάνει περίπου 900 είδη που προέρχονται από τη Βόρεια, την Κεντρική και τη Νότια Αμερική. Τα φυλλόδεντρα έχουν εξαπλωθεί πλέον σε όλον τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα. Τα άγρια είδη του φυλλόδεντρου, τα οποία αναπτύσσονται σε υγρά τροπικά δάση, βάλτους και κατά μήκος των όχθεων των ποταμών, κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω της επιταχυνόμενης καταστροφής των τροπικών δασών. Το γεγονός αυτό διαταράσσει τη βιοποικιλότητα των περιοχών που φύονται, καθώς είναι σημαντική πηγή τροφής για τους πιθήκους και τις νυχτερίδες, παράγει νέκταρ έξω από τα άνθη που προσελκύει τα μυρμήγκια, τα οποία παρέχουν προστασία από τα παρασιτικά έντομα. Ορισμένα είδη φυλλόδεντρων είναι δηλητηριώδη για ποντίκια, αρουραίους και γάτες. Ως φυτά εσωτερικού χώρου επιλέγονται συχνά σε γραφεία επειδή ανέχονται χαμηλό επίπεδο φωτισμού.
Στο project της NASA, με τίτλο Clean Air Study (1989), οι ερευνητές βρήκαν ότι έχει την ικανότητα να απομακρύνει άφθονες ποσότητες τοξινών όπως το ξυλόλιο, το τολουόλιο, το μονοξείδιο του άνθρακα και το βενζόλιο του αέρα.
Το φυλλόδεντρο είναι ένα τροπικό, πολυετές φυτό με μεγάλα, πράσινα και γυαλιστερά φύλλα. Το σχήμα των φύλλων είναι οβάλ, σε σχήμα δόρατος ή σε πολλές άλλες παραλλαγές ανάλογα με το είδος και την ωριμότητα του φυτού. Τα περισσότερα είδη παράγουν εκτός από πράσινα και μωβ ή κοκκινωπά φύλλα. Οι νευρώσεις των φύλλων είναι συνήθως πράσινες ή μερικές φορές κόκκινες ή και λευκές. Ο καρπός είναι λευκός, πορτοκαλί ή κόκκινη ράγα, γεμάτο με μικρούς σπόρους.
Πολλά είδη αναπτύσσονται είτε ως αναρριχώμενα φυτά και στη συνέχεια μεταμορφώνονται σε επίφυτα (αναπτύσσονται πάνω σε άλλα φυτά χωρίς να παρασιτούν και να προκαλούν βλαβερές επιπτώσεις στον "ξενιστή"), είτε ως ημιεπίφυτα (φυτά που ζουν μέρος της ζωής τους ως επίφυτα) είτε ως μη αναρριχώμενα φυτά (αναπτύσσονται όρθια και είναι εξαιρετικά φυλλώδη φυτά). Το φυλλόδεντρο παράγει επίσης λέπια (ή κατάφυλλα), τα οποία είναι τροποποιημένα φύλλα που περιβάλλουν και προστατεύουν τα νεοσχηματιζόμενα φύλλα. Τα λέπια είναι συνήθως πράσινα, σαν φύλλα και άκαμπτα.
Το φυτό παράγει δύο τύπους ριζών: εναέριες ρίζες (χρησιμοποιούνται για την προσκόλληση του φυτού σε ξενιστές του και για τη συλλογή του νερού από τον αέρα) και τις υπόγειες ρίζες (σχεδιασμένες για τη συσσώρευση θρεπτικών ουσιών από το έδαφος). Οι εναέριες ρίζες του είναι κοντές και κρέμονται ελεύθερες στον αέρα. Οι υπόγειες ρίζες του έχει παρατηρηθεί στη φύση ότι μπορούν να φτάσουν έως και 18 μέτρα. Είναι φυτό γρήγορης ανάπτυξης και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 4 μέτρα.
Είναι ένα αειθαλές αναρριχώμενο φυτό, το οποίο λέγεται και αλλιώς δέντρο της αγάπης γιατί έχει φύλλα σε σχήμα καρδιάς. Είναι κατάλληλο για κρεμαστό φυτό ή για τοίχο.
Είναι ένα εύρωστο, αειθαλές, αναρριχώμενο φυτό που μεγαλώνει έως 3-6 μέτρα, με κόκκινους μίσχους και τοξοειδή φύλλα. Τα “άνθη” του φυτού είναι σπάθη, δηλαδή είναι τροποποιημένα φύλλα που μοιάζουν με άνθος, είναι βαθυκόκκινα, αρωματικά μήκους έως 15 εκατοστά, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.
Έχει μεγάλα, σκούρα πράσινα, οδοντωτά, γυαλιστερά φύλλα. Καθώς μεγαλώνει αποκτά κορμό ο οποίος καλύπτεται από τα φύλλα του.
Είναι μια υβριδική σπάνια ποικιλία καθώς προέκυψε από τη φυσιολογική μετάλλαξη του Philodendron rojo congo. Έχει εντυπωσιακό φύλλωμα με σκούρα, δερματώδη φύλλα και με λευκές γραμμές κατά μήκος του.
Είναι αναρριχώμενο φυτό γρήγορης ανάπτυξης, το οποίο μπορεί να τοποθετηθεί σε ράφι ή ακόμη και σε κρεμαστό κασπώ, με φύλλα σε σχήμα καρδιάς.
Η ανθεκτικότητα στη θερμοκρασία των φυλλόδεντρων ποικίλλει ανάλογα με το είδος. Γενικά, δεν πρέπει να εκτίθενται σε θερμοκρασίες κάτω των 12°C. Οι ιδανικές θερμοκρασίες κυμαίνονται από 18°C έως 29°C. Το φυτό προτιμά τα υψηλά επίπεδα υγρασίας καθώς είναι ιδανική για την ανάπτυξή τους. Όταν το επίπεδο υγρασίας δεν είναι επαρκές, ψεκάστε το φυτό με νερό για να αυξηθεί προσωρινά η υγρασία. Μπορείτε επίσης να εγκαταστήσετε έναν υγραντήρα, να χρησιμοποιήσετε ένα δίσκο με βότσαλα ή να ομαδοποιήσετε το φυτό με άλλα φυτά.
Αυτό το είδος συνήθως αναπτύσσεται καλύτερα σε έμμεσο ηλιακό φως αλλά μπορεί να ανεχθεί και συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Tοποθετήστε το φυτό δίπλα σε ένα παράθυρο που παίρνει έντονο, έμμεσο φως. Το πολύ λίγο φως μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη βλαστού με πολύ χώρο ανάμεσα στα φύλλα. Χρειάζεται προσοχή καθώς το έντονο ηλιακό φως για παρατεταμένη περίοδο, μπορεί να προκαλέσει κάψιμο των φύλλων.
Το φυλλόδεντρο προτιμά το χαλαρό χώμα γλάστρας που είναι πλούσιο σε οργανική ουσία και καλά στραγγιζόμενο. Το χώμα συνιστάται να αντικαθιστάται κάθε δύο περίπου χρόνια. Το φυτό είναι ευαίσθητο στα άλατα που συσσωρεύονται στο έδαφος μέσω του ποτίσματος, το οποίο μπορεί να φανεί στα φύλλα τα οποία κιτρινίζουν ή καφετιάζουν. Μπορείτε να ξεπλύνετε περιοδικά μερικά από τα άλατα ποτίζοντας καλά τη γλάστρα σας μέχρι να βγει νερό από τις οπές αποστράγγισής του.
Χρειάζεται πότισμα μία φορά την εβδομάδα το φθινόπωρο και τον χειμώνα, ενώ την άνοιξη και το καλοκαίρι δύο με τρεις φορές. Ελέγξτε το χώμα, βεβαιωθείτε ότι είναι στεγνό προτού ποτίσετε. Η συχνότητα ποτίσματος θα εξαρτηθεί από την εποχή και το φως. Οι μη αναρριχώμενες ποικιλίες τείνουν να έχουν λίγο μεγαλύτερη αντοχή στην ξηρασία από τα κλήματα. Ψεκάστε με νερό μία φορά την εβδομάδα, εκτός από το τακτικό πότισμα, καθώς η πρακτική αυτή μπορεί του δώσει την υγρασία που χρειάζεται, ειδικά όταν βρίσκεται σε πιο έντονο φως. Θέλει προσοχή για να μην πραγματοποιούνται υπερβολικά ποτίσματα, καθώς μπορεί να προκαλέσει κιτρίνισμα των φύλλων και σήψη της ρίζας του φυτού.
Το φυλλόδεντρο δεν έχει υψηλές απαιτήσεις σε λίπασμα. Χρησιμοποιήστε ένα ισορροπημένο υγρό λίπασμα 20-20-20 μηνιαίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Στη συνέχεια, μειώστε τη λίπανση σε κάθε έξι έως οκτώ εβδομάδες το φθινόπωρο και το χειμώνα. Δεν θέλει συχνές λιπάνσεις γιατί τότε το φυτό θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά, θα στρεσαριστεί αρκετά με αποτέλεσμα το μαρασμό του.
Το κλάδεμα του φυλλόδεντρου δεν είναι απαραίτητο. Εάν τα κλήματα είναι πολύ μακριά, αραιά ή έχουν αποχρωματισμένο φύλλωμα, κόψτε τα χρησιμοποιώντας αποστειρωμένο ψαλίδι κλαδέματος. Η καλύτερη εποχή για να το κάνετε αυτό είναι την άνοιξη ή το καλοκαίρι. Μπορείτε να κάνετε ένα ελαφρύ κλάδεμα οποιαδήποτε εποχή του χρόνου για να αφαιρέσετε τα κιτρινισμένα φύλλα και να κόψετε εκείνα που αναπτύσσονται εκτός του επιθυμητού σχήματος. Είναι καλύτερο να κλαδεύετε ακριβώς πάνω από τον κόμβο ενός φύλλου.
Το φυλλόδεντρο μπορεί να πολλαπλασιαστεί όλον τον χρόνο, αλλά η άνοιξη είναι η ιδανική περίοδος. Οι πιο κοινές μέθοδοι πολλαπλασιασμού είναι με μοσχεύματα ριζών στο νερό ή στο χώμα.
Ξεκινήστε κόβοντας ένα φύλλο από ένα ανεπτυγμένο φυτό. Το κομμένο φύλλο πρέπει να έχει μήκος τουλάχιστον 15 εκατοστά (τα φύλλα που έχουν δημιουργηθεί τελευταία και βρίσκονται στην κορυφή είναι ιδανικά). Τοποθετήστε το κομμένο άκρο του φύλλου σε ένα βάζο γεμάτο με 7 εκατοστά νερό. Βάλτε το βάζο σε ένα φωτεινό σημείο και ανανεώστε το νερό, ξεπλένοντας το βάζο, μία φορά την εβδομάδα. Οι ρίζες πρέπει να σχηματιστούν στη βάση του μοσχεύματος σε περίπου δύο μήνες. Αφού σχηματιστούν οι ρίζες, φυτέψτε το ριζωμένο μόσχευμα σε ένα δοχείο γεμάτο με μείγμα φυτών εσωτερικού χώρου.
Αρχικά, αφαιρέστε ένα φύλλο από ένα εγκατεστημένο φυτό, κόβοντας το φύλλο στη βάση του φυτού με κλαδευτήρι ή με ένα μαχαίρι. Μπορείτε να μεγιστοποιήσετε τον αριθμό των μοσχευμάτων, και κατ’ επέκταση των νέων φυτών, κόβοντας το φύλλο οριζόντια σε κομμάτια 5 εκατοστών. Κάντε γωνιακές τομές για να σας βοηθήσουν να θυμάστε ποιο άκρο είναι το "κάτω" και ποιο το "πάνω".
Τοποθετήστε το κομμένο φύλλο σε βάθος περίπου ενός εκατοστού σε υγρό μείγμα γλάστρας και τοποθετήστε το δοχείο σε ένα φωτεινό σημείο. Μόλις φυτευτούν (με την κομμένη πλευρά προς τα κάτω), ελέγχετε τακτικά το χώμα για να βεβαιωθείτε ότι είναι υγρό και αδειάζετε τυχόν περίσσεια νερού που στραγγίζει από το έδαφος μετά το πότισμα. Μετά από περίπου δύο μήνες, προσπαθήστε να ανασηκώσετε απαλά το κόψιμο από το χώμα. Εάν αισθάνεστε αντίσταση, το κόψιμο ριζώνει και εγκαθίσταται στη νέα του γλάστρα. Αν το κόψιμο ξεφύγει από το χώμα, ξαναφυτέψτε το και συνεχίστε να ποτίζετε όταν το χώμα στεγνώσει.
Τα φυλλόδεντρα πολλαπλασιάζονται εύκολα από μοσχεύματα βλαστών. Η καλύτερη περίοδος πολλαπλασιασμού είναι στις αρχές της άνοιξης. Θα χρειαστείτε αποστειρωμένο ψαλίδι κλαδέματος , μείγμα γλάστρας και, ορμόνη ριζοβολίας. Κόψτε περίπου ένα τμήμα 15 cm του στελέχους και τοποθετήστε το σε ένα δοχείο νερού ή σε μία γλάστρα για να αναπτύξετε ρίζες.
Η ιδανική εποχή για μεταφύτευση είναι στα τέλη της άνοιξης ή στις αρχές του καλοκαιριού, κάθε 2-3 χρόνια που το ριζικό σύστημα του φυτού είναι αρκετά πυκνό στη γλάστρα. Τα σημάδια ότι το σπαθίφυλλο χρειάζεται μεταφύτευση περιλαμβάνουν ορατές ρίζες στην επιφάνεια του εδάφους ή ρίζες που αναπτύσσονται έξω από την οπή αποστράγγισης της γλάστρας. Αρχικά επιλέξτε μία νέα γλάστρα μεγαλύτερη μόνο ένα έως δύο μεγέθη το πολύ από την προηγούμενη. Χρειάζεται προσοχή στο μέγεθος καθώς ο πολύς χώρος μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατακράτηση νερού και να αυξήσει τον κίνδυνο της σήψης της ρίζας. Βεβαιωθείτε ότι όποια γλάστρα κι αν επιλέξετε έχει τρύπες αποστράγγισης στη βάση. Προσθέστε ελαφρύ φυτόχωμα για φυτά εσωτερικού χώρου και μια στρώση από χαλίκια για την αποφυγή περίσσειας νερού κατά το πότισμα. Μόλις τοποθετήσετε το φυτό στη νέα γλάστρα, συνεχίστε κανονικά τη φροντίδα του.
Ορισμένα κοινά παράσιτα των φυτών είναι:
Η βακτηριακή σήψη του στελέχους είναι μια πιθανή ασθένεια από την οποία μπορεί να υποφέρουν τα φυλλόδεντρά σας. Τα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν πολύ σκούρες κηλίδες που ξεκινούν από τα φύλλα και επεκτείνονται γρήγορα στους μίσχους. Σε περιπτώσεις σοβαρής ζημιάς, τα φύλλα σαπίζουν και πέφτουν αφήνοντας πίσω τους μια άσχημη μυρωδιά.
Το σπαθίφυλλο είναι δηλητηριώδες για τους ανθρώπους και τα κατοικίδια ζώα. Τα άνθη, τα φύλλα και οι μίσχοι του κρίνου της ειρήνης περιέχουν πολύ μικρούς, αδιάλυτους κρυστάλλους οξαλικού ασβεστίου οι οποίοι προκαλούν δηλητηριώδεις αντιδράσεις κατά την κατάποσή τους. Προκαλεί ερεθισμό του στόματος και του λαιμού, διαταραχή στις λειτουργίες της κυτταρικής μεμβράνης, πρήξιμο των χειλιών και συσσώρευση των κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου στα νεφρά.
Τα κίτρινα φύλλα οφείλονται συχνότερα σε υπερβολικό πότισμα. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα χαμηλότερα και μεγαλύτερα φύλλα και μπορεί να συνοδεύεται από καφέ αποχρωματισμούς στις άκρες των φύλλων, μειωμένη ανάπτυξη, καχεκτικούς μίσχους και ζαρωμένα φύλλα. Το κιτρίνισμα των φύλλων μπορεί επίσης να οφείλεται στο υπερβολικό ηλιακό φως, στα παράσιτα, στην κακή αποστράγγιση της γλάστρας ή στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Η χρήση νερού βρύσης, η υπερβολική λίπανση, οι ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας, τα ψυχρά ρεύματα και η παρατεταμένη έκθεση στον καυτό ήλιο είναι λόγοι που προκαλούν καφέ άκρες στο φυλλόδεντρο.
Το φυλλόδεντρο μπορεί να εμφανίζει αργή ανάπτυξη λόγω του μη επαρκούς φωτός, του λιγοστού ποτίσματος, ή και λόγω του ακατάλληλου εδάφους. Τα φύλλα του φυλλόδεντρου δεν αναπτύσσονται και το φυτό γενικά φαίνεται να είναι αδρανές ή ακόμα και να πεθαίνει.
