Το καλλιεργούμενο τεύτλο Beta vulgaris L. ανήκει στην οικογένεια των Chenopodiaceae.Τα ζαχαρότευτλα καλλιεργούνται κατά κύριο λόγο για την παραγωγή κρυσταλλικής ζάχαρης αλλά οικονομική σημασία έχουν και τα υποπροϊόντα όπως κορυφές, πούλπα και μελάσα, τα οποία χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων.
Η τευτλοκαλλιέργεια στη χώρα μας φαίνεται να χάνει έδαφος έναντι των άλλων αρδευόμενων, ανοιξιάτικων καλλιεργειών, κυρίως από το βαμβάκι και το καλαμπόκι.
Βάσει κυρίως των εξωτερικών μορφολογικών χαρακτηριστικών τους διακρίνονται σε:
Φυλλώδη (B. vulgaris sicla):
Τα φύλλα των οποίων χρησιμοποιούνται ως λαχανικά, ωμά ή μαγειρεμένα (σέσκουλα)
Κηπευτικά (B. vulgaris cruenta)
Καλλιεργούνται ως ριζώδη λαχανικά για ανθρώπινη κατανάλωση
Κτηνοτροφικά τεύτλα (B. vulgariscrassa)
Ζαχαρότευτλα (B. vulgaris saccharifera)
Καλλιεργούνται για την παραγωγή ζάχαρης
Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα των ζαχαρότευτλων είναι η θερμοκρασία, η υγρασία, η ένταση φωτισμού και το μήκος της ημέρας. Το φύτρωμα του σπόρου αρχίζει στους 3-4 °C. Τα νεαρά φυτά είναι ευπαθή σε θερμοκρασίες μικρότερες από -3 °C, αργότερα όμως γίνονται ανθεκτικότερα. Η ιδανική θερμοκρασία ανάπτυξης είναι 20-26°C.
Το έδαφος καλλιέργειας τους έχει μεγάλη σημασία, γιατί το εμπορεύσιμο τμήμα του φυτού, η ρίζα, αναπτύσσεται μέσα σε αυτό. Ιδανικότερα εδάφη είναι τα βαθιά, καλής υδατοϊκανότητας, με καλή στράγγιση, μέσης γονιμότητας έως γόνιμα εδάφη που είναι πλούσια σε οργανική ουσία και με pH μεταξύ 6.5-8.
Η καλλιέργεια των ζαχαρότευτλων είναι ανοιξιάτικη και η κατάλληλη εποχή σποράς είναι ο Μάρτιος. Με πρώιμη σπορά (γύρω στα μέσα Φεβρουαρίου) επιτυγχάνουμε υψηλότερες αποδόσεις ριζών και ζάχαρης. Η σπορά γίνεται με πνευματικές σπαρτικές μηχανές ακριβείας, με αποστάσεις 45 – 50cm μεταξύ των γραμμών. Οι προτεινόμενες αποστάσεις των φυτών πάνω στις γραμμές, για καλά προετοιμασμένα χωράφια, είναι 16-18cm στην περίπτωση που δεν υπάρχουν διαθέσιμα εργατικά χέρια για αραίωμα ή 10-15cm αλλά θα χρειαστεί αραίωμα η καλλιέργεια αν κατά το φύτρωμα δεν υπάρχουν απώλειες. Ο ιδανικός πληθυσμός είναι 8.000-10.000 φυτά το στρέμμα.
Η εδαφοκατεργασία που απαιτείται θα πρέπει να επιτρέπει την πρώιμη σπορά και να εξασφαλίζει το ικανοποιητικό φύτρωμα του ριζικού συστήματος. Γι’ αυτό θα πρέπει να γίνεται τεμαχισμός και ενσωμάτωση των φυτικών υπολειμμάτων με όργωμα. Επιπλέον, η καλοκαιρινή βαθιά άροση και επομένως η αναστροφή του εδάφους μετά από χειμερινή καλλιέργεια (π.χ. σιτάρι) επιτρέπει την καταπολέμηση των πολυετών ζιζανίων.
Τα ζαχαρότευτλα είναι φυτά με υψηλές απαιτήσεις σε νερό και συνήθως εφαρμόζονται 4 – 8 αρδεύσεις ανά καλλιεργητική περίοδο. Η ποσότητα νερού σε κάθε άρδευση πρέπει να είναι τόση, ώστε το νερό να φθάσει σε βάθος 60cm. Σε κανονικά επαναλαμβανόμενες αρδεύσεις οι συνιστώμενες δόσεις είναι 40-50mm/ στρέμμα για ελαφρά αμμώδη εδάφη, 50-70mm/ στρέμμα για μεσαία αμμοπηλώδη και 60-80mm/ στρέμμα για βαριά αργιλώδη εδάφη. Οι τρόποι άρδευσης που εφαρμόζονται είναι: καταιονισμός (τεχνητή βροχή), επιφανειακή άρδευση (με αυλάκια), άρδευση με σταγόνες (στάγδην).
Η ισορροπημένη λίπανση εκτός του ότι επηρεάζει την απόδοση είναι και ουσιώδους σημασίας για την ποιότητα των ριζών, όσο αφορά την καταλληλότητα τους για τη ζαχαροβιομηχανία. Η συνιστώμενη αζωτούχος λίπανση είναι 8-15 Kg N/στρέμμα, εκ των οποίων η μεγαλύτερη ποσότητα χορηγείται ως βασική και η υπόλοιπη ως επιφανειακή λίπανση ή ανάλογα με την περιοχή συνίσταται η εφαρμογή όλης της ποσότητας ως βασική λίπανση. Η χορηγούμενη ποσότητα φωσφόρου κυμαίνεται από 6-10 kg P2O5/στρέμμα. Καλιούχα λίπανση εφαρμόζεται σε λίγες περιπτώσεις και κυρίως σε ελαφράς μηχανικής σύστασης εδάφη, σε ποσότητα περίπου 12 – 18 kg K2O/στρέμμα.
Τα σπουδαιότερα πλατύφυλλα ζιζάνια της καλλιέργειας του ζαχαρότευτλου είναι η λουβουδιά, η περικοκλάδα, το σινάπι, η αγριομελιτζάνα, το ασπαράγκαθο, το βλήτο, η αιθούζα, ο στύφνος ή αγριοτοματιά.
Τα κυριότερα αγρωστώδη ζιζάνια είναι η αγριάδα, ο βέλιουρας, η μουχρίτσα, η σετάρια και η φάλαρη. Ο έλεγχος των ζιζανίων γίνεται μηχανικά με:
Προληπτικά μέτρα (αμειψισπορά)
Βοτάνισμα
Μηχανικά μέσα (1-2 σκαλίσματα με μηχανικό σκαλιστήρι)
Ζιζανιοκτονία (προσπαρτικά, προφυτρωτικά και μεταφυτρωτικά)
Για την αντιμετώπιση των ζιζανίων συστήνεται η τετραετής αμειψισπορά, η καταστροφή των προσβεβλημένων ζιζανίων και η χημική καταπολέμηση τους με προφυτρωτικά ή μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα. Γενικά, ο έλεγχος των ζιζανίων πραγματοποιείται με προληπτικές μεθόδους (αμειψισπορά), με μηχανικά μέσα (π.χ. σκαλίσματα) καθώς και με χημικά μέσα που περιλαμβάνουν την εφαρμογή κατάλληλων σκευασμάτων, όπως αυτά της οικογένειας των αρυλοξυφαινοξυπροπιονικών, διπυριλιδίων και φαινυλοκαρβαμιδικών.
Η συγκομιδή και η κατεργασία των ζαχαροτεύτλων ξεκινάει τον Αύγουστο και διαρκεί 2-3 μήνες συνήθως. Ο μέσος ζαχαρικός τίτλος στη χώρα μας, κυμαίνεται από 13–17% με απόδοση ριζών 5–7 tn\ στρέμμα.
Βιβλιογραφία
Ενεργειακές Καλλιέργειες - Βιοκαύσιμα, των Σκαράκη Γεώργιου (Καθηγητής ΓΠΑ), Κορρέ Νικολάου (MSc, PhD) και Παυλή Ουρανίας (MSc, PhD), Αθήνα 2008.
