Η σανσεβιέρια (Sansevieria spp.) γνωστή και ως φυτό φιδιού, ξίφος του Αγίου Γεωργίου, κάνναβη οχιάς και στα αγγλικά snake plant είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και ανθεκτικά είδη φυτών εσωτερικού χώρου. Είναι επίσης δημοφιλής και με το όνομα “γλώσσα της πεθεράς” λόγω των μυτερών και σκληρών όρθιων φύλλων της που μοιάζουν με γλώσσες. Είναι ενδημικό φυτό της Αφρικής, της Μαγαδασκάρης και της νότιας Ασίας και ανήκει στην οικογένεια Asparagaceae.
Στο project της NASA, με τίτλο Clean Air Study (1989), οι ερευνητές βρήκαν ότι έχει την ικανότητα να απομακρύνει άφθονες ποσότητες τοξινών όπως το ξυλόλιο, το τολουόλιο, το μονοξείδιο του άνθρακα και το βενζόλιο από τον αέρα. Επίσης η σανσεβιέρια θεωρείται ένα από τα φυτά καλής τύχης, θετικότητας και αγνότητας, ενώ τα αισμηρά τους φύλλα πιστεύεται ότι προστατεύουν από τα κακά πνεύματα και την κακή τύχη.
Είναι ένα τροπικό πολυετές παχύφυτο, με μακριά και μυτερά φύλλα, με σχεδόν οριζόντια ανάπτυξη. Ορισμένες ποικιλίες έχουν φύλλα με πολύχρωμα μοτίβα. Η άνθησή της στις κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας είναι σπάνια, ωστόσο μπορεί να αναπτύξει λευκά άνθη τα οποία μοιάζουν με μικρά λίλιουμ. Οι καρποί είναι κόκκινες ή πορτοκαλί ράγες ανάλογα με την ποικιλία τους και η κατάποσή τους είναι τοξική για τους ανθρώπους και τα κατοικίδια ζώα. Αναπτύσσει δυνατό ριζικό σύστημα το οποίο σταδιακά καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της γλάστρας. Μπορεί να φτάσει σε ύψος 30-70 cm και διάμετρο 15-30 cm.
Τα λευκά άνθη της σανσεβιέριας
Οι καρποί της σανσεβιέριας
Είναι το πιο κοινό είδος φυτού φιδιού. Έχει ψηλά, σκούρα πράσινα φύλλα με ανοιχτό γκριζοπράσινες οριζόντιες ρίγες.
Έχει κοντά, πλατιά φύλλα σκούρου και ανοιχτού πράσινου σχηματίζουν ένα σφιχτό σχήμα φωλιάς, όπως αυτό της βρομέλιάδας. Τα φύλλα μεγαλώνουν από 15 έως 20 εκατοστά. Αυτή η ποικιλία χρειάζεται πολύ φως για να αναπτυχθεί καλά.
Χαρακτηριστικό είναι τα γυαλιστερά κίτρινα φύλλα με τις έντονες πράσινες ρίγες.
Όπως υποδηλώνει το όνομά του, αυτό το είδος φυτού φιδιού έχει κυλινδρικά, δύσκαμπτα φύλλα που μπορούν να φτάσουν αρκετά εκατοστά σε μήκος.
Το φυτό φιδιού αστερίας έχει κυλινδρικά φύλλα που ξεχωρίζουν από τη βάση του, δίνοντάς του σχήμα που μοιάζει με αστερία.
Έχει μεγάλα, φαρδιά φύλλα που μοιάζουν με το πτερύγιο μιας φάλαινας που διαπερνά την επιφάνεια του νερού.
Η σανσεβιέρια προτιμά υψηλές θερμοκρασίες, ενώ καλό είναι να αποφεύγεται η έκθεσή της σε χαμηλές θερμοκρασίες, κάτω από τους 10°C . Το φυτό νεκρώνεται σε θερμοκρασίες κάτω των 0°C. Τοποθετήστε το φυτό σε μέρος μακριά από θερμά ή κρύα ρεύματα. Η ιδανική θερμοκρασία είναι 20-30 °C.
Αν και το φυτό προέρχεται από ξηρές άνυδρες περιοχές, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν του αρέσει η υγρασία. Ευδοκιμεί σε συνθήκες μέσης υγρασίας. Όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι πολύ χαμηλά, το φυτό χάνει πολλή υγρασία μέσω της διαπνοής η οποία μπορεί να επηρεάσει την υγεία του. Όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι πολύ υψηλά, τότε η σανσεβιέρια γίνεται ευαίσθητη σε προσβολές από παράσιτα, βακτηριακές μολύνσεις και εμφανίζονται κηλίδες στο φύλλωμά της. Τέλος, βεβαιωθείτε ότι κρατάτε το φυτό μακριά από πηγές θερμότητας καθώς μπορεί να το βλάψουν.
Η σανσεβιέρια αναπτύσσεται καλύτερα σε συνθήκες μέτριου φωτός. Της αρέσει το φυσικό φως, καθιστώντας το έμμεσο ηλιακό φως κατάλληλο για την ανάπτυξή της. Ωστόσο, ανήκει στην ομάδα των φυτών εσωτερικού χώρου που προσαρμόζονται πολύ εύκολα σε διαφορετικές συνθήκες, επομένως μπορεί να ευδοκιμήσει και σε χαμηλό φωτισμό και σκιερές γωνίες, αλλά με μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης.
Ένα ιδανικό σημείο θα ήταν κοντά σε παράθυρο με δυτικό ή νότιο προσανατολισμό, όπου θα μπαίνει αρκετή ποσότητα ηλιακού φωτός το πρωί. Το κέντρο ή η γωνία ενός δωματίου που δεν λαμβάνει άμεσο φως είναι επίσης κατάλληλο σημείο για τη σανσεβιέρια. Προσοχή χρειάζεται όταν αλλάζετε θέση στο φυτό, καθώς αν έχει συνηθίσει σε εσωτερικούς χώρους και το βάλετε κάτω από το άμεσο πλήρες ηλιακό φως μπορεί να νεκρωθούν τα φύλλα τους.
Χρησιμοποιήστε χώμα κατάλληλο για κάκτους και παχύφυτα, το οποίο είναι περισσότερη συγκέντρωση σε άμμο. Το χώμα δεν θα πρέπει να νεροκρατά, γι’αυτό χρησιμοποιήστε καλά στραγγιζόμενο έδαφος για να διασφαλίσετε ότι το φυτό σας διατηρεί τη σωστή ποσότητα υγρασίας. Για να πετύχετε ένα καλά στραγγιζόμενο έδαφος μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μείγμα φλοιού πεύκου (υλικό εδαφοκάλυψης) και περλίτη. Ο φλοιός του πεύκου βοηθά να ελαφρύνει το έδαφος και να αυξήσει τον καλό αερισμό, επιτρέποντας στο οξυγόνο να ρέει περισσότερο μέσω του εδάφους με λιγότερη πίεση στις ρίζες του φυτού. Ο περλίτης παρέχει αερισμό μέσα στο έδαφος, βοηθώντας στην αποστράγγιση του υπερβολικού νερού και των βακτηρίων.
Η σανσεβιέρια είναι ανθεκτική στη ξηρασία σε αντίθεση με άλλα φυτά εσωτερικού χώρου. Χρειάζεται πότισμα κάθε 15 ημέρες, επιτρέποντας έτσι στο χώμα να στεγνώσει τελείως, αποφεύγοντας το υπερβολικό πότισμα και τη σήψη των ριζών. Κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου ποτίστε το φυτό μία φορά το μήνα εάν το έδαφος είναι ακόμα υγρό μετά από 2 εβδομάδες.
Η σανσεβιέρια δεν έχει ιδιαίτερες ανάγκες ως προς τη λίπανση. Χρησιμοποιήστε ένα ισορροπημένο λίπασμα 10-10-10 ή 20-20-20 κάθε 4-6 εβδομάδες για ιδανική ανάπτυξη. Εφαρμόζεται πάντα με βάση τις ανάγκες που δείχνει ότι έχει το φυτό. Αποφύγετε τις συχνές λιπάνσεις γιατί τότε θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά, θα στρεσαριστεί αρκετά το φυτό και τα φύλλα θα αρχίσουν να χάνουν το χρώμα τους. Τους φθινοπωρινούς μήνες η χρήση λιπασμάτων πρέπει να μειωθεί στο μισό και να αποφεύγεται τη χειμερινή περίοδο.
Το φυτό δεν έχει απαιτήσεις ως προς το κλάδεμα. Πραγματοποιείται εάν αναπτυχθούν αρκετά φύλλα ή κιτρινισμένα φύλλα στη γλάστρα προκειμένου να ανανεωθεί. Χρησιμοποιείτε πάντα αποστειρωμένα εργαλεία για την προστασία του φυτού από μετάδοση ασθενειών κατά τη διεξαγωγή των διαφόρων εργασιών όπως το κλάδεμα.
Η σανσιβέρια μπορεί να πολλαπλασιαστεί όλον τον χρόνο, αλλά η άνοιξη είναι η ιδανική περίοδος. Αν και πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα, έχει αργή ανάπτυξη και χρειάζονται έως και οκτώ εβδομάδες για να αρχίσει να αρχίσουν να αναπτύσσονται νέες ρίζες. Οι πιο κοινές μέθοδοι πολλαπλασιασμού της σανσεβιέριας είναι με μοσχεύματα ή με διαίρεση των ριζωμάτων.
Ξεκινήστε κόβοντας ένα φύλλο από ένα ήδη ανεπτυγμένο φυτό. Το κομμένο φύλλο πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 με 15 εκατοστά. Προτείνεται να επιλέγεται τα νεαρά φύλλα τα οποία να βρίσκονται σε υγιή κατάσταση. Αφού γίνει κοπή ενός μέρους του φύλλου τότε καλό είναι να αφεθεί για 2 μέρες πάνω σε χαρτί, κατά προτίμηση διηθητικό, σε δροσερό μέρος. Έπειτα, τοποθετήστε το κομμένο άκρο σε ένα βάζο με νερό και ορμόνη ριζοβολίας σε ένα φωτεινό σημείο και ανανεώστε το νερό, ξεπλένοντας το βάζο, μία φορά την εβδομάδα. Οι ρίζες πρέπει να σχηματιστούν στη βάση του μοσχεύματος σε περίπου δύο μήνες. Αφού σχηματιστούν οι ρίζες, φυτέψτε το ριζωμένο μόσχευμα σε ένα γλαστράκι με ειδικό φυτόχωμα για παχύφυτα με τέτοιο τρόπο ώστε το μισό να βρίσκεται μέσα στο χώμα και το άλλο μισό εκτός. Εναλλακτικά, μπορείτε αντί να το τοποθετήσετε σε βάζο με νερό να κάνετε απευθείας φύτευση στο γλαστράκι αφού πρώτα το εμβαπτίσετε σε ορμόνη ριζοβολίας. Το γλαστράκι θα πρέπει να ποτίζεται συχνά ώστε να μην στρεγνώνει το χώμα. Μετά από 5 εβδομάδες περίπου θα έχει βγάλει το μόσχευμα ρίζα οπότε τότε θα πρέπει να το μεταφυτεύσετε σε μεγαλύτερη γλάστρα.
Η σανσιβέρια έχει την ικανότητα να αναπτύσσει φύλλα και εντός του χώματος, επομένως μπορεί να αναπαραχθεί αν διαχωρίσουμε αυτά τα ριζώματα που βρίσκονται στη βάση. Οπότε, κατά τη διάρκεια της άνοιξης ή του καλοκαιριού μπορείτε να αφαιρέσετε αυτά τα φυλλαράκια με τις ρίζες τους και να τα μεταφυτεύσετε σε γλαστράκια τύπου φυτωρίου με ειδικό φυτόχωμα για παχύφυτα. Όταν αναπτυχθούν περίπου στο ⅓ του μεγέθους του μητρικού φυτού θα τα μεταφυτεύσετε σε γλάστρα.
Εάν οι ρίζες του φυτού της σανσεβιέριας γίνονται ορατές στην επιφάνεια του χώματος ή αν έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται και εκτός των οπών αποστράγγισης της γλάστρας τότε είναι η κατάλληλη στιγμή για μεταφύτευση. Η ιδανική εποχή της μεταφύτευσης είναι στις αρχές της άνοιξης ή το καλοκαίρι. Αρχικά επιλέξτε μία νέα γλάστρα μεγαλύτερη μόνο ένα έως δύο μεγέθη το πολύ από την προηγούμενη. Πρέπει να δίνεται προσοχή στο μέγεθος καθώς ο πολύς χώρος μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατακράτηση νερού και να αυξήσει τον κίνδυνο της σήψης της ρίζας και ανάπτυξης ασθενειών. Βεβαιωθείτε ότι όποια γλάστρα κι αν επιλέξετε έχει τρύπες αποστράγγισης στη βάση. Το καλύτερο έδαφος για τη μεταφύτευση του φυτού είναι ένα αργιλώδες, αεριζόμενο και καλά στραγγιζόμενο. Προσθέστε στη νέα γλάστρα μια στρώση από χαλίκια για την αποφυγή περίσσειας νερού κατά το πότισμα. Μόλις τοποθετήσετε το φυτό στη νέα γλάστρα, συνεχίστε κανονικά τη φροντίδα του.
Οι πιο κοινοί εχθροί που προσβάλλουν τη σανσεβιέρια είναι οι εξής:
Το μάσημα ή η κατάποση οποιουδήποτε μέρους αυτών των φυτών θέτει τους ανθρώπους και τα ζώα σε κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση που οδηγεί σε πρήξιμο των ιστών στη στοματική κοιλότητα και στον οισοφάγο.
Το φυτό περιέχει σαπωνίνες ως φυσικά εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα. Αυτές οι σαπωνίνες είναι τοξικές για τα ζωντανά όντα και προκαλούν γαστρονομικές αντιδράσεις όπως έμετο ή διάρροια σε ανθρώπους και ζώα όταν καταποθούν. Επιπλέον, οι χυμοί του φυτού προκαλούν δερματίτιδα, μια μορφή δερματικού εξανθήματος ή ερεθισμού.
Οφείλεται σε υπερβολικό πότισμα ή/ και μυκητολογική προσβολή. Η υπερβολική υγρασία στο χώμα μειώνει τη συγκέντρωση οξυγόνου που υπάρχει έδαφος, εμποδίζοντας τις ρίζες να απορροφήσουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη των φυτών. Γι’ αυτό είναι σημαντική η αποστράγγιση τη γλάστρα.
Όταν η σανσεβιέρια στρεσάρεται, τα φύλλα της αρχίζουν να καμπυλώνουν προς τα μέσα ή προς τα έξω. Πιθανά αίτια που προκαλούν αυτό το σύμπτωμα είναι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο, οι προσβολές από εχθρούς, το λιγοστό ή υπερβολικό πότισμα, η σήψη ριζών και το σοκ από τη μεταφύτευση.
Το υπερβολικό πότισμα, η κακή αποστράγγιση της γλάστρας, ο χαμηλός φωτισμός, η έντονη έκθεση στον ήλιο, τα παράσιτα, ή οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι λόγοι που προκαλούν κιτρίνισμα στα φύλλα. Βοηθήστε το φυτό παρέχοντας υγιείς συνθήκες για την ομαλή ανάπτυξή του.
Το υπερβολικό πότισμα, το οποίο οδηγεί σε σήψη των φύλλων, που δεν μπορούν να υποστηρίξουν το βάρος του υπόλοιπου στελέχους προκαλεί πτώση των φύλλων. Επίσης, μπορεί να συμβεί σε ένα φυτό που αναπτύσσεται σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπου τα φύλλα τείνουν να μεγαλώνουν ψηλά και λεπτά, μειώνοντας τη δύναμή τους.
Η χρήση σκληρού νερού (βρύσης), η υπερβολική λίπανση, οι ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας, τα ψυχρά ρεύματα και η παρατεταμένη έκθεση στο άμεσο ηλιακό φως είναι λόγοι που προκαλούν καφέ άκρες ή κηλίδες στη σανσεβιέρια.
Το σχίσιμο των φύλλων είναι συνήθως φυσιολογική ανωμαλία ή μπορεί να οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα υγρασίας. Μπορεί ωστόσο να οφείλεται και στα υψηλά ποσοστά υγρασίας που “πνίγει” το φυτό. Επομένως προτείνεται να χρησιμοποιήτε το δάχτυλό σας ή ένα υγρασιόμετρο εδάφους για να ελέγξετε την υγρασία του εδάφους.
