Τα ρεβίθια καλλιεργούνται μόνο για τα σπέρματα, τα οποία χρησιμοποιούνται στην τροφή του ανθρώπου, ως ξερά μαγειρεμένα και λιγότερο συχνά χλωρά. Η πιο συχνή χρήση των ρεβιθιών γίνεται για τα στραγάλια, για νοθεία του καφέ και τέλος σε μικρή ποσότητα στην αρτοποιία.
Τα ρεβίθια χρησιμοποιούνται είτε για ανθρώπινη κατανάλωση (συνήθως λευκόσπερμες και μεγαλόσπερμες ποικιλίες), είτε για κτηνοτροφή (συνήθως μικρόσπερμες ποικιλίες με 58 σπέρματα διαφόρων χρωμάτων). Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται περισσότερο για την ανθρώπινη κατανάλωση. Ως φυτό έχει υψηλή αντοχή στην ξηρασία και ελάχιστες απαιτήσεις σε έδαφος και επίσης δεν προσβάλλεται από έντομα. Τα όρθια στελέχη του που επιτρέπουν τη μηχανική συγκομιδή, καθιστούν το ρεβίθι μια ενδιαφέρουσα καλλιέργεια για ξηρές και θερμές περιοχές.
Οι μεγάλες ζημιές από ασκοχύτωση μπορούν να περιοριστούν με την εξεύρεση ανθεκτικών ποικιλιών. Ανάμεσα στα ετήσια ψυχανθή, το ρεβίθι παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα από άποψη προσαρμογής στις ελληνικές συνθήκες, ώστε να είναι δυνατή η επέκταση του, όταν βρεθούν ποικιλίες ανθεκτικές στην ασκοχύτωση.
Στη χώρα μας, οι καλλιεργούμενες ποικιλίες κατατάσσονται σε μικρόσπερμες “Αμοργός” (με διάμετρο σπόρων μικρότερη από 7,5mm), μεσόσπερμες (με διάμετρο 7,5-8,5mm) και μεγαλόσπερμες “Γαύδος” και “Θήβα” (με διάμετρο μεγαλύτερη από 8,5mm).
Τα ρεβίθια είναι φυτά θερμών χωρών καθώς απαιτούν άθροισμα θερμοκρασίας μεγαλύτερων από των φασολιών για να αναπτυχθούν και να ωριμάσουν. Στα κρύα δεν αντέχουν, αντιθέτως όμως, αντέχουν πολύ στις ζέστες και στην ξηρασία. Οι περιφέρειες που έχουν υγρή ατμόσφαιρα (παραθαλάσσιες, παραλίμνιες κτλ.) είναι αυστηρά ακατάλληλες για τα ρεβίθια.
Τα στεγνά βαθιά αμμοχαλικώδη εδάφη είναι τα καταλληλότερα για τα ρεβίθια. Τα πολύ αργιλώδη, σφιχτά εδάφη, τα τυρφώδη εδάφη, πού νεροκρατούν είναι ακατάλληλα για τα ρεβίθια, δίνουν καρπό σκληρό και κακό βραστό. Προτιμάνε τις πλαγιές, που στραγγίζουν ευκολότερα, με πλούσια όμως και βαθιά εδάφη.
Η προετοιμασία του εδάφους είναι ίδια για όλα τα ανοιξιάτικα όσπρια. Συνήθως σπέρνεται το Μάρτιο και μόνο όταν ένα μέρος έχει πολύ γλυκό χειμώνα μπορεί να σπαρθεί και το φθινόπωρο. Σπέρνεται στα πεταχτά ή σε γραμμές με απόσταση 60-75 εκατοστών, 10-12 εκατοστά ο σπόρος. Τέλη Απριλίου και τον Μάϊο σκαλίζουμε μία ή δύο φορές.
Ένα βαθύ όργωμα και δισκοσβάρνισμα είναι αρκετό για να εγκατασταθεί η καλλιέργεια του ρεβιθιού. Είναι πολύ σημαντικό το έδαφος να είναι εντελώς επίπεδο πριν από την σπορά. Στην περίπτωση που υπάρχουν λακκούβες, θα συγκεντρώνεται το νερό της βροχής εκεί και θα κινδυνεύουν οι σπόροι και τα φυτά από σαπίσματα (το ρεβίθι είναι πολύ ευαίσθητο στην περίσσεια εδαφικής υγρασίας).
Η σπορά γίνεται με δύο τρόπους:
Με τις γνωστές σπαρτικές μηχανές σίτου. Είναι η συνηθέστερη σπορά στη χώρα μας. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών πρέπει να είναι στα 20-25 εκατοστά και 45 εκατοστά επί των γραμμών.
Με τις πνευματικές μηχανές με δίσκο. Όταν τα χωράφια έχουν κάποια δύσκολα εξόντωτα ζιζάνια, τότε οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι στα 45 εκατοστά, για να γίνουν κάποια σκαλίσματα/φρεζαρίσματα. Το βάθος σποράς είναι στα 2-3 εκατοστά.
Η καλλιέργεια του ρεβιθιού ανταποκρίνεται πολύ καλά στην άρδευση (1-2 αρδεύσεις κατά τους μήνες Μάιο-Ιούνιο αυξάνουν σημαντικά τις αποδόσεις).
Δεν απαιτείται αζωτούχος λίπανση παρά μόνο στα πολύ φτωχά εδάφη αρκεί μια μικρή προσθήκη αζώτου όπου παρατηρούνται εκτεταμένες χλωρώσεις.
Η κυριότερη ασθένεια από την οποία προσβάλλεται η καλλιέργεια του ρεβιθιού είναι η Ασκοχύτωση. Άλλες σημαντικές είναι η Φουζαρίωση, η Σκωρίαση, η Σκληρωτινίαση, η Αλτερναρίωση, το Ωίδιο και η Ριζοκτόνια.
Οι κυριότερες προσβολές από διάφορους εχθρούς, είναι ο Βρούχος, το Πράσινο σκουλήκι, η Λιριόμυζα και ο Θρίπας.
Εχθροί:
Λιριόμυζα:
Προσβάλει έντονα το έντονα το ρεβίθι. Έχει 3-4 γενεές το χρόνο, από τις οποίες οι πιο ζημιογόνες είναι η πρώτη και η δεύτερη (Μάιο-Ιούνιο). Αντιμετωπίζεται με εντομοκτόνα και ο ψεκασμός συνίσταται να γίνεται με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων στα φύλλα.
Βρούχος:
Προκαλεί μεγάλες ζημιές στον αποθηκευμένο σπόρο των ρεβιθιών. Οι κάμπιες μεταμορφώνονται σε τέλεια και βγαίνουν έξω από το σπόρο , ανοίγοντας χαρακτηριστική οπή. Αντιμετωπίζεται με απολύμανση των αποθηκών . Για να αποφύγουμε την προσβολή θα πρέπει να τοποθετείται ο σπόρος κατά τη συγκομιδή σε βαμβακερά τσουβάλια.
Πράσινο σκουλήκι:
Τα έντομα εμφανίζονται προς το τέλος Απριλίου. Οι προνύμφες αρχικά τρέφονται με τα φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς και στη συνέχεια οι προνύμφες εισέρχονται στο λοβό και τρέφονται με τους μικρούς πράσινους σπόρους.
Ασθένειες:
Φουζαρίωση:
Προσβάλλει τις ρίζες των νεαρών φυτών μετά το φύτρωμα ( Μάρτιο-Απρίλιο), αλλά και τα αναπτυγμένα φυτά στα στάδια της άνθησης και της καρποφορίας. Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα στα νεαρά φυτά είναι η ξαφνική μάρανση. Σε μεγαλύτερο στάδιο παρουσιάζουν ξαφνική χλώρωση και 3-5 ημέρες ξεραίνονται. Μέτρα για να αντιμετωπιστεί η ασθένεια είναι η χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου, οι ανθεκτικές ποικιλίες, αμειψισπορά με σιτηρά κ.α.
Ασκοχύτωση:
Είναι η σοβαρότερη ασθένεια που προσβάλλει το ρεβίθι στη χώρα μας. Ο μύκητας προσβάλλει όλα τα πράσινα μέρη του φυτού και μερικές φορές και τους σπόρους. Στα φυλλάρια εμφανίζονται νεκρωτικές κηλίδες καστανού χρώματος που οδηγούν στην αποξήρανση τους. Στα στελέχη εμφανίζονται επιμήκεις κηλίδες. Σημαντικός παράγοντας στην εξάπλωση της ασθένειας είναι οι βροχοπτώσεις την άνοιξη. Για να αντιμετωπιστεί η ασθένεια συνίσταται η απολύμανση του σπόρου και διάφορα καλλιεργητικά μέτρα όπως η αμειψισπορά και καταστροφή των φυτικών υπολειμμάτων. Η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών αποτελεί την καλύτερη και οικονομικότερη λύση.
Σκωρίαση:
Η ασθένεια εμφανίζεται κατά την άνθηση των φυτών ή νωρίτερα. Στην κάτω επιφάνεια των παλαιότερων φύλλων σχηματίζονται καστανές φλύκταινες. Οι αρχικές μολύνσεις προκαλούνται από μολυσμένα φυτικά υπολείμματα της καλλιέργειας που πέφτουν στον αγρό κατά τη συγκομιδή. Αντιμετωπίζεται με καλλιεργητικά μέτρα, όπως είναι η καταστροφή ή ενσωμάτωση σε βάθος των φυτικών υπολειμμάτων, με την καλλιέργεια πρώιμων ποικιλιών και με ψεκασμούς με μυκητοκτόνα, μόλις εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα.
Η αμειψισπορά, η χρήση πιστοποιημένου και υγιούς σπόρου, η καταστροφή των φυτικών υπολειμμάτων και η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών είναι ορισμένες από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης των ασθενειών.
Η συγκομιδή γίνεται μόλις τα σπέρματα αποκτήσουν το τελικό τους μέγεθος, όσο είναι πράσινα όμως. Στην περίπτωση που ξεραθούν στο χωράφι και τα χτυπήσει ο ήλιος γίνονται κακόβραστα.
Το μάζεμα γίνεται με ξερίζωμα των φυτών, στη συνέχεια δένονται σε δεμάτια και μεταφέρονται να ξεραθούν στη σκιά.
Βιβλιογραφία:
Αβραάμ Νικολαΐδης Γεωπόνος, Καλλιέργεια ρεβιθιών και φακής" Δράμα 15 Μαρτίου 2012.
Δέσποινα Παπακώστα-Τασοπούλου, Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ., Ειδική γεωργία, Σιτηρά και ψυχανθή"
Δημήτριος Μπιλαλης, Παναγιώτα Παπαστυλιανού, Ηλιας Σ. "Τραυλός, Γεωργία Φυτά Μεγάλης Καλλιέργειας", Εκδ. Πεδίο
